• 58-MAVZU TOVUSHNING TURLI MUHITLARDA TARQALISHI
    		•

    Karnay va surnaylarda ovoz qanday hosil qilinishi haqida o




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet117/134
    Sana28.06.2024
    Hajmi1,85 Mb.
    #266146
    1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   134
    Bog'liq
    6-sinf fizika uzb

    Karnay va surnaylarda ovoz qanday hosil qilinishi haqida o
    ‘
    ylab 
    ko
    ‘
    ring.
    1. Nima sababdan musiqani doim baland ovozda eshitadigan yoki 
    uzluksiz «audio pleyer» eshitib yuradiganlarning qulog‘i sezgirligi 
    kamayib ketadi?
    2. Tabiatda qanday hodisalar tovush chiqarish bilan birga ro‘y 
    beradi?
    •
    Chastotasi 7–9 Hz bo‘lgan infratovush insonlarga yomon 
    ta’sir ko‘rsatadi. U bosh aylanishni, qayt qilishni vujudga 
    keltiradi. Ko‘proq muddat ta’sir etsa, o‘limga olib kelishi ham mumkin. 
    Shunday voqea kuzatilgan. Mamlakat poytaxtlarining biridagi teatrda 
    tragediya ko‘rsatilgan. Tomosha paytida «Organ» deb ataluvchi musiqa 
    asbobi chalinishi kerak edi. Sahnadagi fojianing tomoshabinlarga 
    ta’sirini kuchaytirish maqsadida teatrning musiqaviy mexanigi organ 
    trubalarini biroz o‘zgartiradi. Tomosha boshlanib, musiqachi organ 
    klavishlarini bosa boshlaganda zaldagi odamlarda qandaydir qo‘rquv 
    hissi uyg‘ona boshlagan. Natijada odamlar dastlab birin-ketin, keyin 
    yoppa siga teatrdan qochib qolgan. Tekshirilganda organdan infratovush 
    chiqayotgan bo‘lgan. Hozirgi kunda infratovushning inson salomatligiga 
    ta’siri o‘rganilgan va shovqinlar manbai bo‘lgan joylarda infratovushlar 
    bor yoki yo‘qligi aniqlanadi.

    159
    58-MAVZU
    TOVUSHNING TURLI MUHITLARDA TARQALISHI
    126-rasm.
    Tovushning tarqalishini o‘rganish uchun 
    1660-yilda 
    Robert Boyl
    shunday tajriba 
    o‘tkazgan. Shisha qalpoq ostiga soatni 
    qo‘ygan. Bunda soatning chi 
    qillab yurgan 
    ovozi bemalol eshitilib turgan (126-rasm). 
    Shundan so‘ng qalpoq ichidagi havoni 
    so‘rib ola boshlagan. Soatning chiqillagan 
    ovozi pasayib, oxirida bu 
    tunlay eshitilmay 
    qolgan. Demak, tovush tarqalishi uchun 
    muhit kerak ekan. Vakuumda tebranishni tarqatuvchi hech narsa yo‘q. 
    Umuman, tovush qanday tarqaladi? Kamerton shoxchasi tebranganda 
    uning yonidagi havoda siqilishlar va kengayishlar hosil bo‘ladi. So‘ngra 
    siqilish va kengayish havo zarralari orqali atrofga tarqaladi.

    Download 1,85 Mb.
    1   ...   113   114   115   116   117   118   119   120   ...   134




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish
    Bosh sahifa
    Aloqalar
        Bosh sahifa
    Dərs
    Mühazirə
    Qaydalar
    Referat
    Xülasə
    Yazı


    Karnay va surnaylarda ovoz qanday hosil qilinishi haqida o

    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish