54
24-rasm.
m
= 102 g
Asbob taxtachaga o‘rna
tilgan prujina,
prujina uchiga mahkamlangan ko‘rsatkich
sim hamda o‘sha joyga ulangan shkala
bo‘ylab siljiy oladigan sterjendan iborat.
Sterjen uchida ilmog‘i bo‘lib, unga yuk
osiladi. Ilmoqqa yuk osilsa, prujina
cho‘ziladi. Yuk massasi
m
= 102 g bo‘lsa,
prujina uchidagi ko‘r
satkich sim
1 raqamida
to‘xtaydi
(24-rasm).
Bunda
prujina cho‘zilishida hosil bo‘lgan
elastiklik kuchi yukning og‘irlik kuchiga
teng bo‘ladi. Dinamo metrning strelkasi 1 N
kuchni ko‘rsatadi. Unga yana 1 N og‘ir
likdagi yukni ossak,
dinamometr prujinasi cho‘zilib, ko‘rsat
kich sim uchi pastga siljiydi. U
joyga 2 raqami qo‘yilgan bo‘lib, ta’sir etayotgan kuchning 2 N
ga
tengligini bildiradi. Yuklarni shu tarzda ko‘paytirib borib,
dinamometr bilan ularning og‘irliklarini o‘lchash mumkin. Umuman
olganda, jism massasi
m
ma’lum bo‘lsa, unga ta’sir etayotgan og‘irlik
kuchini
F
og‘ir. kuch.
(ef) bilan belgilab,
F
og‘ir. kuch.
=
m
