10.5. Uzatish liniyasi uchastkalarining uzunligini hisoblash va
loyihalash
Tolali-optik uzatish liniya (TOUL) li uchastkalar uzunliklarini
XTQyRP sonini kamaytirish uchun iloji boricha katta tanlash kerak.
Uchastkaning maksimal uzunligi ikki marta hisoblanadi: fizik uzatish
muhitidagi yo‘qotishlardan kelib chiqqan holda va bu muhitning
dispersiya xususiyatlariga bog‘liq holda.
Uzatish liniyalari ni loyihalashda ishlatiladigan, tolali optik
kabellarning optik tolalari ning asosiy parametrlari 10.1-jadvalda
keltirilgan, unda quyidagi belgilashlar qabul qilingan; α – OT ning
so‘nish koeffitsienti, dB/km; λ – optik nurlanishning to‘lqin uzunligi,
mkm; τ – OT ning xromatik dispersiya koeffitsienti, ps/nm·km.
Apparaturaning texnik pasporti (sertifikati) da odatda quyidagi
parametrlar ko‘rsatilgan:
1.
Optik signalning uzatish tezligi V, Mbit/s.
2.
Nurlanish manbaining to‘lqin uzunligi λ, mkm.
3.
Nurlanish manbai turi.
4.
Nurlanish manbaining spektr kengligi ∆λ, mkm.
5.
Nurlanadigan quvvat sathi r
uz
, dBq.
6.
Qabul qilishning minimal sathi r
qq min
, dBq.
7.
Qabul qilishning maksimal sathi r
qq maks
, dBq.
8.
Optik traktning qo‘shimcha yo‘qotishlari ∆A, dB.
Nurlanadigan quvvat sathi ekspluatatsiya muddatining boshida
qabul qiluvchi - uzatuvchi optik modul QqUzM chiqishidagi (10.2-rasm)
o‘rtacha quvvatga mos keladi. Vaqt o‘tgan sari nurlanish manbai
eskiradi, nurlanadigan quvvat kamayadi. Bu kamayish yoki qo‘shimcha
yo‘qotishlar ∆A yoki minimal nurlanadigan quvvat sathi (r
uz 0 min,
dBq) ni
(xizmat muddati oxirida) ko‘rsatish bilan e’tiborga olinadi.
Qabul qilishning minimal sathi r
qq min
regeneratorning xatolik
koeffitsientining pasportda ko‘rsatilgandan yuqori bo‘lmagan miqdorini
197
xarakterlaydi. Agar xatolik koeffitsienti loyihalash jarayonida aniqlansa,
r
qq min
ni aniqlash kerak.
10.1-jadval
Qabul qilishning maksimal sathi r
qq maks
qabul qilishning shunday
sathiga mos keladiki, bu sathning oshishi fotoqabulqilgichning ortiqcha
yuklanishiga va berilgan xatolik koeffitsientining ortishiga olib keladi.
Ba’zan r
qq maks
o‘rniga QqUzM qabul qiluvchi optik modulining
kuchayishni avtomatik rostlovi (KAR) ning chegaralari ∆A
KAR
, dB
(QqUzM dinamik diapazoni) beriladi.
Uzatish sathi va qabul qilishning minimal sathi orasidagi farq
tizimning energetik potensiali deb ataladi
E = r
uz
– r
qq min
.
(10.1)
Regeneratsiyalash uchastkasi uzunligini aniqlash uchun 10.2-
rasmda ko‘rsatilgandek, uning hisobiy sxemasi tuziladi.
XEA-Т
tavsiyalariga javob
beruvchi ОТ
λ
1
, mkm
α, dB/km
∆F, Мgs/km
τ, ps/nm·km
G.651
0,85
1,31
2,5…3,0
0,5…0,7
500
800
-
-
G.652
1,31
1,55
0,35…0,5
0,22…0,25
-
-
2,5...3,5
17...19
G.653
1,31
1,55
0,35…0,5
0,22…0,25
-
-
17...19
2,5...3,5
G.654
1,55
0,17...0,19
-
17...19
G.655
1,55
0,22...0,25
-
6...8
198
10.2-rasm. RTOUT regeneratsiyalash uchastkasining hisobiy sxemasi
Rasmda quyidagi belgilashlar qabul qilingan:
A-OU – ajraladigan optik ulagich; XTQyRP – xizmat talab
qilmaydigan regeneratsiyalash punkti; QqUzM – qabul qiluvchi-
uzatuvchi optik modul, optik signalni elektr signalga o‘zgartiradi, elektr
signalning parametrlarini qayta tiklaydi va uni optik signalga
o‘zgartiradi
(optik traktning oxirgi apparaturasi); Ay-OU –
ajralmaydigan optik ulagich; OT – optik tola. 10.2-rasm bo‘yicha
regeneratsiyalash uchastkasining so‘nishi quyidagiga teng:
,
,
2
дБ
А
А
l
А
q
А
А
В
t
ру
Ай
А
макс
(10.2)
bu erda: l
RU
– regeneratsiyalash uchastkasi uzunligi; A
A
– ajraladigan
optik ulagichning so‘nishi, 0,5…1,5 dB ga teng; A
Ay
- ajralmaydigan
optik ulagichning so‘nishi, 0,05 dB ga teng; α – optik tolaning so‘nish
koeffitsienti, dB/km; A
t
– raqamli TOUT, shuningdek OT
parametrlarining harorat o‘zgarishlariga ruxsat etilgan qiymati, tipli
raqamli TOUT (RTOUT) uchun 0,5…1,5 dB ga teng; A
V
– vaqt o‘tishi
(eskirish,
degradatsiya
va
b.q.)
bilan
RTOUT
elementlari
parametrlarining yomonlashuviga ruxsat etilgan qiymat, optik nurlanish
manbai va qabul qilgichining turi va ularning kombinatsiyasiga bog‘liq
va A
V
= 2…6 dB ga teng.
(10.2) da q – ajralmaydigan optik ulagichlar sonidan tashqari
hamma kattaliklar ma’lum. q soni optik kabelning qurilish uzunliklari
l
qur
sonidan bittaga kam:
q = l
ru maks
/ l
qur
– 1.
(10.3)
QQUzM
XTQyRP
QQUzM
XTQyRП
А-ОУ
А-ОU
Аy-ОU
Аy-ОU
ОТ
ОТ
ОТ
ОТ
199
q qiymatni (10.2)ga qo‘yib va murakkab bo‘lmagan o‘zgartirishlarni
bajarib, quyidagiga ega bo‘lamiz:
,
,
/
2
кур
Ай
А
Ай
макс
ру
км
l
А
Э
А
А
Э
l
э
(10.4)
bu erda Ee = A
t
+ A
V
– energetik ekspluatatsion zahira, mos ravishda
optik tola va TOUT apparaturasi elementlarining eskirish effektini
kompensatsiyalash uchun zarur.
QqUzM ning qabul qiluvchi qurilmalari kuchayishni avtomatik
rostlash KAR tizimlari bilan jihozlanadi. KAR rostlash chegarasiga ega
bo‘lib, u regeneratsiyalash uchastkasining minimal loyihaviy uzunligini
aniqlaydi:
,
,
/
2
кур
Ай
А
Ай
мин
ру
км
l
А
А
Ээ
А
А
Э
l
АРУ
(10.5)
Agar mahalliy sharoitlarga mos holda uchastka uzunligi minimal
uzunlikdan qisqa bo‘lishi kerak bo‘lsa, QqUzM kirishida optik
attenyuator joylashtiriladi. Shuningdek loyihalashda optik toladagi
dispersiya bo‘yicha ham regeneratsiyalash uchastkasining chegaraviy
uzunligi l
ruD
hisoblanishi kerak.
Ko‘p modali (KM) optik tola (XEI G. 651 tavsiyalariga mos
keluvchi) uchun l
ruD
optik tolaning keng polosaliligi ∆ F va raqamli
signallarni uzatish tezligi V (Mbit/s) bilan aniqlanadi:
.
,
/
2
ру
км
B
F
l
км
Д
(10.6)
Bir modali (BM) OT uchun l
ruD
nafaqat uzatish muhiti (OT) ning
parametrlariga, balki apparatura (QqUzM) ning xarakteristikalariga ham
bog‘liq:
км
Д
l
ру
≈ E·10
6
/ τ·∆λ·B, km,
(10.7)
bu erda τ – OT ning xromatik dispersiya koeffitsienti (10.1-jadval); ∆λ –
optik nurlanish polosasining o‘rtacha kvadratik kengligi, nm; yorug‘lik
diodlari (YOD) uchun 24… 40 nm ga va yarim o‘tkazgichli lazer diolar
200
(LD) uchun 0,2…5 nm ga teng. E qiymati YOD va bir modali LD uchun
0,306; STM – 16 trakti uchun 0,491; ko‘p modali LD uchun 0,115 deb
olingan.
Agar spektr kengligi – 20 dB (∆λ
20
) sathda aniqlangan bo‘lsa, u
holda o‘rtacha kvadratik kenglik ∆λ = ∆λ
20
/ 6,07 singari aniqlanadi.
|
