B1,B2 - yangi loyixalangan va ishlab turgan mashinaning ishlab - chiqarish xajmi
natural o’lcham birlikda.
Agar belgilansa (3.2)
(3.2)ni (3.1) tenglamaga qoysa, shunda
(3.3)
Bu yerda - maxsulotni qo’payish koeffitsiyenti.
Yangi mashina joriy etilsa chiqarilayotgan maxsulotni sifati o’zgarishi mumkin, unda iqtisodiy samarani xisoblayotganda tan narxi Sk , formula boyicha to’g’rilanadi.
(3.4)
bu yerda C - yangi mashina joriy etilguncha maxsulotni bo’lgan narxi ;
Ss va Sn - yangi mashina joriy etilguncha va undan keyingi maxsulatni ko’tara
narxi.
Yangi mashinani ishlab - chiqarishga joriy etilishini kapital xarajatlarning qoplash mudati
(3.5)
Bu yerda K1va K2 - yangi texnikani ishlab turgan va joriy etilayotgan variantlariga ketgan kapital xarajatlar.
C1 va C2 - shu variantlar boyicha yillik maxsulotni tan narxi, so’mda.
Tok - qo’shimcha kapital xarajatlarning qoplanish muddati, yilda. Solishtirma iqtisodiy samara koeffitsiyenti, qoplash muddatini teskari qiymati bo’ladi.
(3.6)
Yengil sanoatda =3-5 yil va YE = 0,33-0,2 deb qabul qilinadi.
Ishlab - chiqarish unumdorligi oshganda ishchilarni nisbiy kamayishi quyidagicha topiladi.
(3.7)
bu yerda - ishlab turgan variantdagi ishlab - chiqarish unumdorligida
maxsulot xajmini olish uchun zarur bo’lgan ishchilar soni
- mashinaning yangi varianti joriy etilgandan keyin bo’lgan ishchilar
soni
Yangi mashina joriy etilgandan keyin iqtisodiy samara
E=[(S1¹+EK1¹) - (C2¹+EK2¹)]B2 (3.8)
Bu yerda C11qva C21 - yangi mashina joriy etilgandan oldin va keyingi
maxsulotni tan narxi
K11 va K21 - eski va yangi mashinani joriy etishda maxsulotni chiqarishga
ketgan solishtirma kapital xarajatlari.
Mashinalarni badiiy konstruktsiyalash
Inson mexnati uni xayotiy extiyoji bo’ladi va uning mexnat unumdorligi ishlash sharoitiga bog’liq. Ishlab - chiqarish xonalari, jixozlari, ish joyining qulayligi va jixozlarga xizmat ko’rsatish, ya'ni estetik xolat insonning yuqori samarali ishlash faoliyatiga ob'yektiv sharoit yaratadi.
Estetika, badiiy bilish nazariyasi kabi, go’zallik to’g’risida fan deb, oxirgi davrlargacha faqat san'atga tegishli deb ko’rilardi. Oxirgi yillar amaliyoti ko’rsatadiki, estetikani moddiy ishlab-chiqarishda xam ijobiy ta'siri katta ekanligini.
Estetikani tushunchasi shundaki, predmetli dunyoda inson nafaqat fikr yuritish bilan o’z o’rnini topadi, balki o’z xissiyot organlari bilan xam. Ishlab - chiqarish sharoitida inson mexnat to’g’risida tasovurni ko’rish, eshitish, sezgi, xidlash va ta'mini bilish orqali jarayon to’g’risida tasovur oladi. Mazkur barcha tuyg’u organlari uchun qulay sharoitlar yaratilishi lozim, ular insonni charchash chegarasini suradi va natijada samarali mexnat uchun qulay muxitni yaratadi.
Mashinalarni loyixalashda, xoxlagan avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash darajasi bilan, loyixalash qarorlarni markazida insonni ko’rish lozim, unga qulay va mexnatini xavfsiz sharoitlari yaratilishi kerak, buning uchun zamonaviy fan va texnika yutuqlari, texnik estetika xisobga olinishi sharti bilan qo’llanilishi kerak.
Mashinani konstruktsiyalashdagi barcha pog’onalari ergonomik nazorat bilan birga olib boriladi, shundagina inson mexnati uchun zarur sharoitlar yaratiladi.
Mashinani badiiy konstruktsiyalash texnik - iqtisodiy talablar bilan olib borilishi lozim, bular va ergonamika xamda estetika mashina yaratilishida va ishlatilishida amalga oshiriladi. Bu masalalar konstruktor va rassom - konstruktor xamkorligida bajariladi, ular ishlab - chiqarish korxonani va mashinasozlik spetsifikasini biladilar.
16-ma’ruza
YANGI JIHOZLARNI YARATISH JARAYONIDA TEXNOLOGIYANING AXAMIYATI. KONSTRUKTORLIK ISHLARNI TASHKIL ETISH, REJALASHTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH. MASHINA MEXANIZMLARINI LOYIHALASHDA QO‘LLANILADIGAN ASOSIY USULLAR. MEXANIZMLARNI LOYIHALASHDAGI ASOSIY SHARTLAR. POYABZAL VA CHARM ATTORLIK SANOATI UCHUN MASHINA VA JIHOZLARNING BEZOVCHI MEXANIZMLARINI LOYIHALASH. MEXANIZMLARNI LOYIHALASHDA EXMNI QO‘LLASH
Mashinalarni avtomatik loyixalash tizimi (MALT)
MALT - bu avtomatlashtirilgan tizimlarning majmuasi, ular avtomatik xolda barcha loyixalash ishlarini bajaradi: xisoblash, konstruktorlik yechimlarning afzalini tanlash, uziluvchi elementlardan mashinani yig’ish, tayyor ko’rinishda loyixa xujjatlarini berish va x.k.
MALT ni asosiy vazifasi - optimal loyixalash usullarini qo’llab qabul qilinayotgan konstruktorlik yechimlarini sifatini oshirish.
MALT - bu konstruktorni almashtirish emas, bu unga yordamchi vosita. Loyixalash - konstruktorlik ishlarini avtomatlashtirishning maqsadi bu sifatni oshirish, injener - texnik xodimlar sonini kamaytirish.
Inson va EXM orasidagi funktsiyalarni taqsimlanishda quyidagilar nazarda tutiladi - inson ijodiy masalalarni xal etadi, EXM esa ikkita talabni bajaradi: algoritmizatsiya imkoniyatlarini va EXM da algoritmni qo’llash samarasini oshirish (jarayonni qo’lda bajarilishiga nisbatan).
Mashinada loyixalash usuli bilan ananaviy usul bilan farqi shundaki, qimmat va uzun muddatli fizik modellashni matematik modellashga almashtirish.
|
