Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

299 
misolda holat qatori, server HTTP/1.1 spesifikasiyani ishlatilishini talab etiladigan 
ob’yekt topilgan va uni jo’natish amalga oshirilganligini bildiradi. 
Endi sarlavha qatorlariga e’tibor beramiz. Server “Connection” qatorini 
ishlatadi: close ob’yektini jo’natish tugagach TCP-ulanish yopilishi haqida klientni 
xabardor qiladi. The Date qatori: javobni yaratilish sanasi va vaqtidan iborat. Bu 
sana ob’yektini yaratilish yoki oxirgi o’zgartirishga taalluqli emas, balki ob’yektni 
uni saqlash va xabar tanasiga kiritish joyidan o’chirish momentini bildiradi. Server 
qatori: xabar Apache serveri tomonidan yaratilganligi va so’rov-xabarda User-
agent qatoriga o’xshashligini bildiradi. Last-Modified qatori sana, yaratilish vaqti 
va ob’yektini oxirgi o’zgartirish vaqtidan iborat. Last-Modified qatori tarkibi 
ob’yektlarni keshlash lokal klientlar uchun ham, shuningdek tarmoq kesh-serverlar 
uchun ham muhim (odatda proksi server deyiladi).
Content-Length qatori: uzatilgan ob’yektning baytlardagi o’lchamidan 
iborat, Content-Type qatori: ob’yekt HTML formatda tekst hisoblanadi (e’tibor 
bering, ob’yekt turi Content-Type qatorining: tarkibi bilan aniqlanadi va faylning 
kengayishiga bog’liq emas). 
Agar server HTTP/1.0 versiyasi ko’rsatilgan so’rov qabul qilsa, hattoki 
server HTTP/1.1 protokolini qo’llab-quvvatlaganda ham doimiy ulanish 
ishlatilmaydi. Bu HTTP/1.0 spesifikatsiya doimiy ulanishlarni nazarda 
tutmaganligi uchun zarur. 
Odatda holatni ko’rib chiqqach, javob xabarining umumiy formatiga e’tibor 
qaratamiz (22.4-rasm). 

300 
22.4-rasm. Javob-xabarning umumiy formati. 
Ko’rinib turibdiki, yuqoridagi misolda keltirilgan formatga to’liq mos 
keladi. Endi holat kodining maydoni va holat haqidagi axborot nimani bildirishini 
ko’rib chiqamiz. Bu ikki maydon o’zaro bog’langan va so’rovni qayta ishlash 
natijalarini aks ettiradi. Quyida kod holati va bu holat haqida axborotdan tarkib 
topgan, eng ko’p uchraydigan bir necha holat kodlari keltirilgan. 
200 OK: So’rov samarali qayta ishlangan, ob’yekt qabul qilingan va javobga 
keltirilgan; 
301 Moved Permanently: Ob’yekt ko’chirilgan; yangi URL-adres Location 
javob qatorida ko’rsatilgan: Klient dasturi yangi adres bo’yicha so’rovni avtomatik 
bajaradi; 
400 Bad Request: Umumiy xatolik, so’rovni server orqali interpretatsiya 
qilish imkoniyatining mavjud emasligidan yuzaga keladi. 
404 Not Found: so’ralayotgan hujjat serverda topilmagan; 
505 HTTP Version Not Supported: So’rovda ko’rsatilgan HTTP versiyasi 
server orqali qo’llab-quvvaatlanmaydi. 

Download 11,41 Mb.