Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

73 
Koaksial kabel 
2 km gacha 
2 – 44 Mbit/s 
Optik tolali kabel 
10 km gacha 
10 Gbit/s gacha 
Kompyuterlarni fizik muhitga ulaydigan uskuna turi, aloqa liniyasi AL, 
LAN topologiyasi va signallarni uzatish prinsipi bilan aniqlanadi.
Topologiya – bu tarmoqda kompyuterlarni ulash usuli. Eng keng tarqalgan 
usullari – shina, yulduz, xalqa (7.2-rasm). 
7.2-rasm. Eng keng tarqalgan LAN topologiyalari. 
Muhitga ulanishni boshqarish ma’lumolarni uzatish usuliga bog‘liq va turli 
turlarga bo‘linadi: 

ko‘p martalab ulanish (raqobat rejimida aloqa kanaliga ulanish) 

marker uzatishli ulanish (ma’lumotlarni uzatishga huquq beruvchi paket) 

so‘rovli tarmoq

segmentlashtirilgan uzatishli tarmoq 

uzatish vaqtini zahiralashli tarmoq 

74 
Ko‘p martalab ulanish va marker uzatish, shina, yulduz, xalqa topologiyali 
LANda eng keng tarqalgan. 
Kanal satxi 2 satx ostiga bo‘lingan (7.3-rasm): 

Mantiqiy kanal orqali boshqarish LLC (Logical Link Control)–tarmoq 
topologiyasiga va 802.2 standarti – ulanish usuliga bog‘liq emas, 

MAС muhitiga ulanishni boshqarish. 
Mantiqiy 
kanlani 
boshqarish 
LLC IEEE 802.2 satx 
osti 
LLC IEEE 802.2 
satx osti 
LLC IEEE 802.2 
satx osti 
Muhitga 
ulanishni 
boshqarish 
MAC IEEE 802.3 
satxch osti Tashuvchi 
nazoratli va 
to‘qnashishlarni topishli 
ko‘p martalab ulanish 
(CSMA/CD) 
MAC IEEE 802.4 
satx osti 
Markerni uzatish 
MAC IEEE 802.5 
satx osti 
Markerni uzatish 
Fizik satx 
Shina, yulduz 
Shina, yulduz 
Xalqa 
7.3-rasm. LAN kanal satxining tuzilishi. 
MAС satx osti tarmoq topologiyasini va ma’lumotlarni uzatish kanaliga 
ulanish usulini aniqlaydi. Bu satx ostida LAN ning 3 asosiy standarti aniqlangan: 

IEEE 802.3 – tashuvchi nazorati, kolliziya (to‘qnashishlar) ni qayd etish va 
ko‘plab ulanshilarga ega LAN shina va yulduz topologiyalari

IEEE 802.4 – ARCnet marker ulanishli - LAN shina yoki va yulduz 
topologiyalari 

75 

IEEE 802.5 – TokenRing marker ulanishli LAN xalqa topologiyasi. 
IEEE 802 modelining yuqori satxlari – tarmoq, transport, seansli, namoyish 
etilgan va amaliy – tarmoq topologiyasiga va ma’lumotlarni uzatish kanaliga 
bog‘liq emas, ularning dasturiy ta’minoti DT universal va turli hildagi LAN da 
qo‘llanilishi mumkin. 

Download 11,41 Mb.