|
Yangi mavzuni mustahkamlash
|
| bet | 100/132 | | Sana | 15.12.2023 | | Hajmi | 1,25 Mb. | | #119905 |
Bog'liq Konchilik ishi asoslari majmuaYangi mavzuni mustahkamlash.
1. Tog‘ jinslarini ta’riflab bering ?
2. Qoyali va yarim qoyali, mustahkam tog‘ jinslariga misollar keltiring?
3. Yumshoq va buzilgan tog‘ jinslariga misollar keltiring?
4. Buzilgan tog‘ jinslari bog‘liqlik darajasi bo‘yicha kategoriyalari tariflab bering ?
5. Massivning yoriqlar bo’yicha klassifikatsiyalanishi nechi turga bo’linadi va ularga tarif bering ?
Mavzu-5: Foydali qazilma va qoplovchi jinslarning sifat ko’rsatkichlari.
Reja:
1.Foydali qazilma nima.
2.Qoplovchi tog’jinlari haqida tushuncha.
3.Qoplovchi jinslarning sifat ko’rsatkichlari.
Foydaliqazilmaboyliklarigaxо‘jalik, qurilish, sanoatvailmiymaqsadlaruchunqazibolinadiganvaxomashyoholidayokiqaytaishlangandansо‘ngishlatiladiganbarchaturdagitog‘jinslarikiradi. Qaziboluvchivaqaytaishlovchitexnikalarningrivojlanishibilankupginaqoplovchitog‘jinslaridanfoydaliqazilmalarkabifoydalanaboshlandivabularningsoniyildan-yilgaoshibbormoqda.
Foydaliqazilmalarquyidagilargaajratiladi:
metall (qora, rangli, asil, radiaktiv, va nodir metall ma’danlari);
nometall (metallurgiya, ximiya va boshqa sanoat tarmoqlari uchun xom ashyo);
yonuvchi (kо‘mir, yonuvchi slanetslar, torf va boshqalar);
qurilish tog‘ jinslari (ohaktoshlar, marmarlar, granitlar, shag‘al, qum va boshqalar).
Foydalanishga yaroqliligini va iqtisodiy samaradorligini aniqlovchi xususiyatlar majmuiga foydali qazilma sifati deyiladi. Masalan, kо‘mirlar uchun: tarkibidagi kul mikdori (zolnost), namlik miqdori, bо‘lakligi, mineral aralashmalar miqdori, oltingugurt miqdori, yonish xarorati va boshqalar, ma’danli foydali qazilmalar uchun esa-meyorlangan ximiyaviy elementlarning foizdagi xisobi, strukturaviy va teksturaviy xossalari va boshqalar sifat kо‘rsatkichlari hisoblanadi.
Foydali qazilmalarning ba’zi sifat kо‘rsatkichlari asosiy hisoblanib, foydali kо‘rsatkichlar, boshqalari esa, ularni qayta ishlash va ulardan foydalanishni qiyinlashtiruvchi bо‘lib, zararli kо‘rsatkichlar hisoblanadi. Masalan: rangli metall rudalari uchun foydali kо‘rsatkichlar, bu – ajratib olinadigan metallar tarkibi, zararlilari esa – mishyak, ikkilamchi sulfidlar miqdori, yuqori namlik va boshqalarhisoblanadi.
Foydali qazilma sifati geologik qidiruv davrida aniqlanadi va foydalanish jarayonida barcha uchastkalarda zaboydan iste’molchilarga yetkazib berishgacha bо‘lgan barcha texnologik jarayonlarda uzluksiz nazorat qilib boriladi.
|
| |
