Dasturiy-texnik majmualarning funktsional tarkibi

58 
Mavjud DTMlarning xilma-xilligiga qaramay, ularning ko’pchiligiga xos 
bo’lgan bir qancha funktsional elementlarni ajratib ko’rsatishi mumkin: 

sanoat tarmoqlari; 

dasturlanuvchi mantiqiy kontrollerlar yoki RS negizidagi 
kontrollerlar, ob’ektli intellektual aloqa qurilmalari; 

turli xil vazifani bajaruvchi ishchi stantsiyalar va serverlar; 

amaliy (tatbiqiy) dasturiy ta’minot. 
DTM tuzilmasi birinchi navbatda majmuaning alohida komponentlari 
(kontrollerlar, operator pultlari), uzoqlashtirilgan kiritish-chiqarish bloklarining 
o’zaro aloqasi vositalari va tavsiflari bilan, ya’ni tarmoq imkoniyatlari bilan 
belgilanadi . DTM tuzilmalarining qulayligi va xilma-xilligi quyidagilarga 
bog’liq: 

mavjud tarmoq sathlari soni; 

tarmoqning har bir sathida imkon bo’lgan aloqa turlari 
(topologiyalar): umumiy shina, yulduzcha, halqasimon; 

har bir sath parametrlari: kabel turlari, yo’l qo’yiladigan 
masofalar, har bir tarmoqka ulanuvchi uzellar (majmua komponentlari) ning 
maksimal miqdori, axborotni uzatish tezligi, komponentlarning tarmoqqa 
kirishi usullari (xabarlarni yetkazish vaqti bo’yicha tasodifiy, yoki ularni 
eltib berish vaqtini kafolatlovchi). 
DTM ning ko’rsatib o’tilgan xossalari ishlab chiqarish tsexlarida 
apparaturalarni taqsimlash imkonini ifodalaydi, mazkur DTM da amalga oshirilgan 
avtomatlashtirish tizimi qamrab olishi mumkin bo’ladigan ishlab chiqarish hajmini 
kiritish-chiqarish bloklarini bevosita datchiklarga va ijrochi mexanizmlarga 
ko’chirish imkoniyatini ifodalaydi.
DTM tuzilmalarining eng oddiy va ommaviy turlaridan biri keltirilgan. 
Tizimning hamma funktsional imkoniyatlari ikkita sathga aniq bo’lingan. Birinchi 

59 
sathni kontrollerlar, ikkinchisini-operator pulti tashkil etib, u ishchi stantsiya yoki 
sanoat kompyuteri bilan ifodalanishi mumkin.
Bunday tizimda kontrollerlar sathi boshqarish ob’ektida o’rnatilgan 
datchiklardan kelayotgan signallarni yig’ish (to’plash) ishini bajaradi, sinallarga 
dastlabki ishlov berish (filtrlash va masshtablash), boshqarish algoritmlarini 
amalga oshirish va boshqa ruvchi signallarni boshqarish ob’ektining ijrochi 
mexanizmlariga shakllantirish, sanoat tarmog’idan axborot qabul qilish va uzatish 
ishlarini bajaradi. 
Operator pulti quyi sath kontrollerlariga tarmoq so’rovlarini shakllantiradi, 
ulardan texnologik jarayonning kechishi to’g’risidagi tezkor axborotni oladi, 
monitor ekpanida texnologik jarayonning kechishini operatorga qulay bo’lgan 
ko’rinishda aks ettiradi, jarayonning ketishi to’g’risidagi dinamik axborotni 
(arxivni yuritish) uzoq vaqt saqlashni amalga oshiradi, boshqarish algoritmlarining 
zaruriy parametrlarining va quyi sath kontrollerlarida regulyatorlar ustavkalarining 
korrektsiyasini amalga oshiradi. 
3.12-rasm.

Download 1,47 Mb.