Maktabgacha ta’lim tashkiloti tarbiyalanuvchilarida kreativlikni rivojlantirishda
quyidagilarga e’tibor qaratish zarur:
1) ular tomonidan ko’p savollar berilishini rag’batlantirish va bu odatni
qo’llab-quvvatlash;
2) bolalarning mustaqilligini rag’batlantirish
va ularda javobgarlikni
kuchaytirish;
3) bolalar tomonidan mustaqil faoliyatni tashkil etilishi uchun imkoniyat
yaratish;
4) bolalarning qiziqishlariga e’tibor qaratish;
Tadqiqotchi N.Fayzullaeva bo’lajak maktabgacha ta’lim mutaxasislari
tafakkurga ega bo’lish uchun bo’lajak bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogilar bo’lajak
maktabgacha ta’lim pedagogiika oid bilimlarni puxta o’rganish
asosida quyidagi
ko’nikma, malakalarni o’zlashtira olishlari zarur deb hisoblaydi:
bo’lajak
maktabgacha
ta’lim
pedagogiikaning
asosiy
g’oyalari,
kontseptsiyalari, qonuniyatlarini va bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogik hodisalarning
rivojlanish qonuniyatlarini bilish;
bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogiikaning eng muhim nazariy g’oyalari,
asosiy kategoriyalari va tushunchalarini bilish;
asosiy bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogik faktlarni bilish; ta’lim va
tarbiyaning umumiy uslubi haqidagi amaliy bilimlarni egallash.
Psixologiyada E.P.Torrens tomonidan shaxs kreativligini aniqlovchi test ishlab
chiqilgan. E.P.Torrensning fikricha, shaxs kreativligi o’zida quyidagi belgilarni namoyon
qiladi(3-rasm).
3-rasm. Shaxs kreativligi belgilari (Pol Torrens).
Davrlashtirish (yunon. “peridos” – “doira Bo’ylab aylanish”) –
muayyan
hodisaning qandaydir yakunlangan jarayonni qamrab olgan vaqt birliklariga ajratilishi
Kreativ jihatdan rivojlanishda har bir shaxs hayotida davr va bosqich muhim ahamiyat kasb
etadi. Demak: Kreativlikning rivojlanish davri
– ma’lum kreativlik sifatlarining rivojlanish
yakuniga etgan qandaydir vaqt birligi.
Kreativlikning rivojlanish bosqichi – muayyan
kreativlik sifatlarining rivojlanganlik darajasi Shunga ko’ra ma’lum davr va bosqichlarda
bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogilarda ham kreativlik sifatlari ijodiy faoliyat
malakalari rivojlanadi.
Kreativ tafakkurga ega bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagoglari:
-boshqa bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagoglarining
xayoliga kelmagan
g’oyalarni bildiradi;
-o’zlarini ifoda etishning o’ziga xos uslubini tanlaydi;
-ba’zan mavzu aloqasi yo’q yoki g’ayrioddiy savollar beradi;
-yechimi ochiq qolgan vazifalardan zavqlanadi;
-g’oyalarni aniq dalillar asosida muhokama qilishni afzal ko’radi; Muammoning
yechimini topishda noan’anaviy yondashuvni tanlaydi.
savollar, kamchiliklar va
bir-biriga zid
ma‟lumotlarga e‟tiborsiz
bo’lmaslik;
muammolarni aniqlash
uchun harakat qilish,
ilgari surilgan taxminlar
asosida ularning echimini
topishga intilish
- Shaxsga xos kreativlik sifatlari quyidagilar sanaladi:
- Ijodiy yo’nalganlik;
- Mantiqiy fikrlash qobiliyati;
- Eruditsiya (bilag’onlik);
- Boy tasavvurga egalik;
- Ijodiy ta’sirchanlik va tashabbuskorlik;
- O’z ijodkorligini to’la-to’kis namoyish etish;
- Refleksiya qobiliyati;
- Hissiyotga boylik;
- Tavakkal qila
olish qobiliyati;
- Tafakkur tezligiga egalik; - Ichki sezgining rivojlanganligi;
- O’ziga xos (orginal) g’oyalarni ilgari sura olish qobiliyati;
- Innovatsion qobiliyatga egalik;
- Yuksak badiiy qadriyatlarga egalik;
- Mavjud tajriba va bilimlar asosida yangi qarorlarni qabul qilish malakasi.
Bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogilar kreativlik sifatlari bilan bir qatorda ijodiy
faoliyatni tashkil etishga layoqatlilikni ifodalovchi quyidagi
malakalarga ham ega
bo’lishlari zarur: Bo’lajak maktabgacha ta’lim pedagogilarda kreativ faoliyatni tashkil
etishga imkon beradigan malakalar guruhlari:
1) bilishga oid (gnostik) malakalar;
2)
loyihalash malakalari;
3) ijodiy-amaliy (konstruktiv) malakalar;tadqiqotchilik malakalari;
4) muloqotga kiruvchanlik (kommunikativ) malakalari;
5) tashkilotchilik malakalari;
6) izchillikni ta’minlovchi (protsesssual) malakalar;
7) texnik-texnologik malakalar Quyida ushbu malakalar
guruhlarining mohiyati
yoritiladi:
