|
Kurs ishi mavzu: Amorf polimerlarning uch fizik holati Kurs ishi rahbari: To`lakov N. Q. Andijon – 2024 Mundarija Kirish I bob. Amorf polimerlarning uch fizik holatlari
|
| bet | 5/9 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 184,69 Kb. | | #234329 |
Bog'liq Nuriddinova M 2024 305 1 2.1 Polimerlami plastifikatsiyalash
Polimemi plastifikatlashni, ya’ni polimer moddaga quyi molekulyar moddalar qo‘shib, uning xususiyatini o‘zgartirishni polimeming quyi molekulyar moddada yoki aksincha, quyi molekulyar moddaning poli- merda erish jarayonining xususiy holidan biri deb qarash mumkin. Shuning uchun ham plastifikator polimerga mos kelishi shait, chunki moddalar o‘ziga o‘xshash moddalarda vaxshi eriydi. Agar plastifikator polimerga mutlaqo mos kelmasa yoki ozroq mos kelsa, u yuqori molekulyar birikma bilan emulsiya hosil qiladi. Hosil bo`lgan emulsiya zarrachalari (odatda bunday sistemaning disperslanish darajasi juda yuqori bo`ladi) bir-biri bilan qo‘shilib viriklashadi: yiriklashishning davom ctishidan tomchi- lar hosil bo`ladi va nihoyat polimer sirtiga ajralib chiqadi. Plastifikator qo‘shiiganda agar polimer mana shunday bir jinssiz sistema hosil qilsa, uning mexanik, elektrik va shu kabi bir qator xususiyatlari vomonlashadi. Aytilganlardan plastifikatorning polimerga mos kelishi juda katta ahami- yatga ega ekanligi ko‘rinib turibdi.
Plastifikaiorning yuqori molekulyar birikmaga mos kelishi natijasida konsentrlangan bir jinsli eritmaning hosil bo`lishi xuddi polimeming erituvchida erish jarayonidagi kabi ikkala turdagi molekulalar orasidagi bog`ianisb energiyasi bilan entropiyaga bog`iiq, ya’ni
AF = AU - TAS
< 0. Shuning uchun qutbli polimerlarga qutbli plastifikatorlar va, aksin- cha, qutbsiz polimerlarga qutbli boimagan plastifikatorlar to‘g‘ri keladi. Masalan, tabiiy kauchuk uchun neftning yuqori temperaturada qaynovchi mahsulotlari (vazelin, yarimgudronlar va hokazolar), xloropren kauchu- gi uchun esa dimetilftalat, dibutil sebatsinat va nihoyat nitrosellyuloza, atsetilsellyulozalar uchun fitalatlar, trikrezilfosfat, polivinil spirt uchun glitserin, glikol, quyi molekulyar aminlar plastifikator sifatida ishlatiladi.
Plastifikator polimerga qizdirib turib, ma'lum aralashtirgichlar yor- damida yoki juvalab qo‘shiladi. Agar plastifikatorning polimerda erishi temperatura pasayishi bilan kamaysa, plastifikatorlangan mahsulot so- vitilganda ortiqcha plastifikator polimer sirtiga chiqib qoladi. Buning oldini olish uchun avvalo polimer bilan plastifikatorning bir-birlarida eruvchanlik darajasini bilib olish kerak. Undan so‘ng polimerda eriy oladigan miqdorda plastifikator qo‘shish zarur. Ammo polimer eritma- sining qovushqoqligi kattaligidan uning qavatlanishi juda uzoq muddat- ga cho‘ziladi, natijada, polimer-plastifikator eruvchanlik diagrammasini olish qiyinlashadi. Plastifikator polimerga mos kelishidan tashqari toksik xususiyatga ega bo‘lmasligi hamda uning bug‘ bosimi kam boiishi va plastifikator yonmaydigan va arzon boiishi kerak.
Malumki, zanjirsimon chiziqli amorf polimer shishasimon, yuqori elastik va qovushqoq-oquvchan holatda boiadi. Bu holatlarning temperatura chegaralari polimeming shishalanish temperaturasiga, oquv- chanligiga va kimyoviy parchalanishiga bogiiq. Polimer turiga, makromolekulasining qayishqoqlik darajasiga qarab ma’lum temperaturada uch holatning biriga ega boiadi. Masalan, kauchuklar 50-60°C bilan 140-150°C orasida, polistirol yoki polimetilmetakrilat 80-90°C bilan 180- 190°C orasida yuqori elastik holatda boiadi. Lekin hamma polimerlar ham yuqori elastik holatda bo‘la bermaydi. Shishalanish temperaturasi
Agar T>Tp.yu. bo`lsa, polimerlanishga teskari jarayon-depolimerlanish- polimerning monomerga parchalanishi sodir bo`ladi. Agar T=Tp.yu. bo`lsa polimerlanish va depolimerlanish o`rtasida muvozanat bo`ladi. Bu xulosalar polimerlanish muhitida monomer va polimerning konsentrasiyasi o`zgarmasagina o`rinlidir. Polimerlanish toza monomerda olib borilganda (massadagi polimerlanish usuli) hosil bo`layotgan polimer cho`kmaga tushsagina (geterofazali polimerlanish deb yuritiladi) aytilgan shart (CM= sonst) amalda bo`ladi.
Ammo eritmadagi yoki massadagi polimerlanish ko`pincha gomogen polimerlanish bo`lib, hosil bo`lgan polimer erituvchi va monomerda eriydi, monomer va polimerning konsentrasiyasini o`zgarishi bilan boradi. Bunday sistemada doimiy temperaturadagi muvozanat vaqtida ∆G=∆G0+RTlnKM (KM- muvozanat doimiysi) ∆G=0 bo`lganda ∆G0=∆H0-T∆S0=-RTlnKM. Bu tenglamadagi Км ni monomerning muvozanatdagi konsentrasiyasi [Мм] bilan
bog`lansa , bo`ladi. Bu yerda G, H, S 1 mol monomerni R Mln[ m]
amorf holdagi polimerga aylangandagi (standart sharoitda), standart Gibbs energiyasi, entalpiyasi va entropiyasidir. Мм 1 mol bo`lsa, yuqoridagi tenglama
Tp.yu. bo`ladi. Uning qiymatlari bir necha qo`sh bog` tutgan monomerlar uchun quyidagi jadvalda keltirilgan.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Kurs ishi mavzu: Amorf polimerlarning uch fizik holati Kurs ishi rahbari: To`lakov N. Q. Andijon – 2024 Mundarija Kirish I bob. Amorf polimerlarning uch fizik holatlari
|
