Lampochkaning qizdiriladigan a simi (14.5b-rasm) odatda yarim aylana shaklida bukilgan bo‘ladi. O okulyardan aynan bir vaqtda tekshiriluvchi jism tasviri va lampochka simi kuzatiladi. O okulyar yaqinida o‘rnatilgan rangli yorug‘lik filtri F yordamida spektrning bir qismi ajratiladi. Odatda spektrning =0.66 mk ga yaqin bo‘lgan qismidagi sohacha ajratiladi. Lampochkaning simi tokni В batareyadan oladi. R reostat yordamida tok kuchini o‘zgartirib, simni istalgan darajada qizdirish mumkin. Agar simning yorqinligi jism sirti ta’sirining yorqinligidan ortiq bo‘lsa unda u tasvir fonida yorug‘ yo‘l shaklida ajralib turadi, agarda sim yorqinligi kam bo‘lsa, unda u qorong‘iroq bo‘lib ko‘rinadi. Simning yorqinligi tasvir yorqinligiga tenglashganda sim tasvir fonida yo‘qolib ketadi. Bu usul yordamida ancha aniqlik darajasi bilan sim yorqinligini tekshiriluvchi jism sirti tasvirining yorqinligiga tenglash mumkin ekan. Qanday I tok kuchida va absolyut qora jismning qaysi temperaturasida sim yo‘qolib ketishini belgilab, asbobni absolyut qora jismga nisbatan belgilab olish (ya’ni tegishli nuqtalarni topish) mumkin. Ana shundan so‘ng G o‘lchash asbobining sim yo‘qolib ketgan paytini ko‘rsatishga qarab, kuzatilayotgan jismning tayin bir to‘lqin uzunligi intervaliga oid yorqinligiga aynan teng yorqinlik bera oladigan absolyut qora jismning temperaturasi qanday bo‘lishini bevosita aniqlash mumkin. Agar kuzatilayotgan jism ham absolyut qora jism bo‘lsa, bu tariqa aniqlangan temperatura uning haqiqiy temperaturasi bo‘ladi. Qora bo‘lmagan jismlar uchun bu usulda aniqlangan temperatura yorqinlik temperaturasi deb ataladi.
Xulosa
Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, agar modda isitilsa, zarralar harakati tezlashadi.
Bundan issiqlik bu moddani tashkil etgan zarralarning kinetik energiyasidir, degan mantiqiy xulosaga kelamiz.
Shunga o‘xshash ishqalangan barcha jismlarning qizishini turmushda uchratgansiz.
Ular haqida eslab ko‘ring. Mana shunday tajribalar, issiqlik ham energiyaning bir turi ekanligi haqidagi xulosaga olib keldi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. А. Г. Касаткин. Основные процессы и аппараты химической технологии. М.: Химия, 1973. - 784 с.
2. Салимов, И. Туйчиев. Химиявий технология процесслари ва аппаратлари.Т.: Укитувчи, 1987. - 480 б.
3. Салимов, О. Б. Ерофеева. Интенсификация технологических процессов химических и пищевых производств. Т.: «Узбекистон»,1984.
4. Салимов. Кимёвий технологиянинг асосий жараёнлари ва курилмалари.: Олий укув юртлари учун дарслик. Т. 1. Т.: Узбекистон, 1994.- 366 б.
5.. Салимов. Кимёвий технологиянинг асосий жараёнлари ва курилмалари. Т.2Модда алмашиниш жараёнлари: Олий укув юртлари учун дарслик. Т. : Узбекистон, 1995.- 238 б.
www.ziyonet.uz
Mundarija:
1)Reja……………………………………………………….2
2) I bob.Kirish………………………………………………………………………..…….3-7
3) Issiqlik beruvchi elementlar guruhi…………………………...8-23
4) Issiqlik beruvchi elementlarda haroratni o‘lchash va harorat shkalalari to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar. …………………………….….24-32
4) II bob.Issiqlik beruvchi elementlarda haroratlar maydonini hisoblash…………………………………………………………………………………….33-39
5) Xulosa………………………………………………………………………………………….41
6) Foydalingan adabiyotlar………………………………………………….40
|
