20-chizma
23
Utemuratova M. P. «Buxgalteriya hisobi va auditning xalqaro standartlari». O‘quv qo‘llanma –T.: 2007, 210 bet.
Xarajatlarni hisobga olish va tannarxni kalkulyatsiya qilishning buyurtmali
usuli
24
21-Chizma
24
Pardayev Abdunabi/Pardayeva Zulfizar/Boshqaruv hisobi/ Toshkent-2014 89-b
Koeffitsientlarni hisoblash uch bosqichda amalga oshirilishi
25
25
Pardayev Abdunabi/Pardayeva Zulfizar/Boshqaruv hisobi/ Toshkent-2014 90-b
Shundan so‘ng, umumishlab chiqarish xarajatlari bu koeffitsentni qo‘llagan
holda, ya’ni normativ koeffitsentni taqsimlash bazasi ko‘rsatkichining amaldagi
holatiga ko‘paytirish orqali, har bir mahsulot turiga olib boriladi. Bu summa
moddiy xarajatlarga va ishlab chiqarish ishchilari uchun hisoblangan ish haqi
xarajatlariga qo‘shiladi. Natijada shu tariqa hisoblashlar asosida ishlab
chiqarilayotgan mahsulot tannarxi aniqlanadi.
22-Chizma
Tannarxni kalkulatsiya qilishning jarayonli usuli
26
26
Pardayev Abdunabi/Pardayeva Zulfizar/Boshqaruv hisobi/ Toshkent-2014 98-b
Mahsulot tannarxini jarayonli usul bo‘yicha hisoblashda o‘rtacha xarajatlar
usuli yoki FIFO usuli qo‘llanilishi mumkin.
Mahsulot tannarxini hisoblashning o‘rtacha xarajatlar usuli belgilangan muddat
boshi uchun tugallanmagan ishlab chiqarishdagi mahsulotni hisobot davri
davomida boshlangan va tugatilgan sifatida ko‘rib chiqadi. Bunda “asosiy ishlab
chiqarish” hisob- kitob schyotida yig‘ilgan barcha (yil boshiga qolgan qoldiqlarni
hisobga olgan holdagi) xarajatlar hisobot davrida ishlab chiqarilgan shartli tayyor
mahsulot birligiga bo‘linadi.
FIFO usulida hisobot davrining boshida birinchi navbatda tugallanmagan
ishlab chiqarish mahsulotlari tugallangan ko‘rinish oladi, shundan keyin yangi
mahsulot ishlab chiqariladi. FIFO usuli mohiyatini tushunish birmuncha qiyin
bo‘lsa ham, real holatdan kelib chiqib o‘rtacha xarajatlar usuliga nisbatan aniqroq
natijalarni berishi bilan o‘ziga xosdir.
Shuning uchun FIFO usuli mohiyatini atroflicha ko‘rib chiqish maqsadga
muvofiqdir.
Ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxini hisoblashning jarayonli usulidan
foydalangan holda tayyor mahsulot tannarxini hisoblash uchta tahliliy jadvallar
tuzilishiga asoslanadi:
1. shartli ishlab chiqarish hajmini hisoblash jadvali;
2. ishlab chiqarilayotgan mahsulot birligi tannarxi tahlili;
3. yakuniy tannarxni hisoblash.
| 