M. E. Mamarajabov, D. E. Toshtemirov, O‘. A. Yuldashev informatika o‘qitish metodikasi

352 
yozing, dasturdan chiqish va yozilgan ma’lumotni qayta dasturga joriy 
qilish amallarini bajaring. 
2 – darajali topshiriqlar. 
1. EXCEL elektron jadvalida ma’lumotlarni tahrirlang va uni jadval 
ko‘rinishda chop etish amallarini bajaring. 
2. EXCEL elektron jadvalida guruh o‘quvchilari haqida umumiy 
ma’lumot tayyorlang. 
3. EXCEL elektron jadvalida tayyorlangan ma’lumotlarga mos 
maxsus belgilar va rasmlar joylashtiring. 
3 – darajali topshiriqlar. 
1. EXCEL elektron jadvalida formulalar va funktsiyalardan 
foydalanish tartibini ko‘rsating. 
2. EXCEL elektron jadvalida biror korxona yoki tashkilotning oylik 
va yillik daromadlari haqida ma’lumot tayyorlang. 
4 – darajali topshiriqlar. 
1. EXCEL elektron jadvalida biror korxona iqtisodiyotining oylik 
va yillik o‘sishi va kamayishini ko‘rsatuvchi ma’lumotni grafik va 
diagrammalar shaklida chiqarish amallarini bajaring. 
2. EXCEL elektron jadvalida biror ta’lim muassasa tarkibiy 
tuzilishini ko‘rsatuvchi ma’lumotlarni grafik shaklda tayyor shakllardan 
foydalanib tayyorlang. 
Umuman kompyuter uchun o‘quv va nazorat qiluvchi dasturlar 
ta’lim oluvchilarning o‘zlashtirish darajalariga mos bilim olishida 
muhim ahamiyatga ega bo‘lib, u quyidagi talablar asosida yaratilishi 
kerak: 
– o‘qitiladigan fan bo‘yicha mavzularni ta’lim oluvchilarning 
hohishiga qarab tanlash; 
– tanlangan mavzu bo‘yicha asosiy savollarni ta’lim oluvchining 
hohishiga qarab o‘qitishni tashkil qilishi va o‘zlashtirish darajasiga mos 
topshiriqlar bilan ta’minlay olish; 
– kafolatlangan natijadan so‘ng keyingi asosiy savol (yoki mavzuni) 
o‘zlashtirishga imkoniyat yaratish; 
– ta’lim oluvchining o‘zlashtirish darajasi natijasiga ko‘ra mavzu 
yoki asosiy savolga qaytishni ta’minlash; 
– ta’lim oluvchining hohishiga ko‘ra dasturdan chiqishni tashkil 
etish; 
– ta’lim oluvchining hohishiga ko‘ra nazorat topshiriqlariga 
bevosita o‘tishni ta’minlash; 

353 
– ta’lim oluvchining mavzuni qanday darajada o‘zlashtirilganligi 
haqidagi qaydnomani tashkil etish va boshqalar. 
Tajriba 
natijalariga 
ko‘ra 
o‘quv 
jarayonida 
kompyuter 
texnologiyasidan unumli foydalansa ijobiy natijalar berishi kuzatildi. 
O‘quv pedagogik va nazorat qiluvchi dasturlar yordamida ta’lim 
jarayonini olib borish natijasida o‘qitish va amaliy mashg‘ulotlarni 
o‘tkazish avtomatlashtiriladi. Amaliy mashg‘ulotlardan biri bo‘lgan 
laboratoriya ishlari o‘tkazishni avtomatlashtirish natijasida quyidagi 
ijobiy ko‘rsatkichlar kuzatiladi: 
– ta’lim oluvchilarning darsga bo‘lgan qiziqishlari ortadi; 
– o‘quv materiallarini o‘zlashtirish jarayonlari tezlashadi; 
– o‘qituvchi mehnati yengillashadi; 
– ta’lim jarayonida ilg‘or pedagogik texnologiyalarni qo‘llash 
imkoniyati yaratiladi va boshqalar. 
Ta’lim tizimida fanlardan tashkil qilingan mustaqil ishlarni bajarish 
orqali mustaqil ta’lim olish jarayoni ham mavjud. Mustaqil ish 
topshiriqlari va ularda bajariladigan mashqlardan o‘quvchilarda hosil 
qilingan bilim, ko‘nikma va malakalarni to‘la- to‘kis shakllantirish, 
yanada takomillashtirish va mustahkamlash maqsadida foydalaniladi . 
Mustaqil ish topshiriqlarini bajarish vaqtida o‘quvchilar mustaqil 
faoliyat yuritish ko‘nikmasi, aniqlik, ishning unumli bo‘lishi va unga 
ijodiy yondashishga rioya qilishga erishishi kerak. 
“Informatika” fanidan mustaqil ta’lim mashg‘ulotlari o‘tkazish 
uchun tayyorlanadigan ishlanmalarning tarkibiy tuzilishi 22- rasmda 
ko‘rsatilgan. 

354 
 
Rasm 22. “Informatika” fanidan mustaqil ta’lim mashg‘ulotlari 
o‘tkazish uchun tayyorlanadigan ishlanmalarning tarkibiy tuzilishi 
O‘quvchilarga mustaqil ish topshiriqlarini tavsiya qilishda 
quyidagilarga e’tibor berish kerak: 
– O‘quvchilar bajaradigan ishlari mazmunini yaxshi tushunishlari 
va uni bajarish tartibini aniq tasavvur qilishi;
– O‘quvchilar topshiriqlarni qaysi dasturiy vositalar va jihozlar 
bilan bajarish kerakligi, ularning tuzilishi va ishlash xususiyatlari 
to‘g‘risida ma’lumotlar tavsiya qilish; 
– Topshiriqlarni bajarishda qaysi adabiyotlardan foydalanish 
kerakligi to‘g‘risida ma’lumotlar keltirish; 
– Topshiriqlarning sifatli bajarilishi bo‘yicha tavsiyalar ishlab 
chiqish; 
– Xavfsizlik texnikasi, sanitariya va mehnat gigienasi qoidalari 
bo‘yicha ma’lumotlar tavsiya qilish. 
Yuqorida keltirilgan tarkibiy tuzilish bo‘yicha mustaqil ta’lim 
mashg‘ulotlarining ishlanmasidan namuna keltiramiz: 
1- mavzu: 

Download 5,02 Mb.