bo‘yicha amaliy  mashg‘ulotlarning ishlanmasidan namuna keltiramiz

342 
5. «Moy dokumento‘» tashkil etuvchisini ishga tushiring va undagi 
ma’lumotlarni (papkalar va fayllarni) turli ko‘rinishlarda ekranga 
chiqarish va tartiblash ishlarini bajaring. 
6. «Moy kompyuter» tashkil etuvchisi yordamida biror fayl yoki 
papkani qattiq diskdan yumshoq disk, lazer disk va flesh disklarga nusxa 
olish ishlarini bajaring. 
7. WINDOWS dasturi ishchi stolida o‘zingizning ismingiz bilan 
nomlangan papka yarating va unga «Moy dokument» papkasidan 5 ta 
fayl va 5 ta papkalarning nusxasini ko‘chirib o‘tkazing.
8. WINDOWS dasturi ishchi stoliga kompyuter xotirasida mavjud 
dasturlarga murojaat qiluvchi yorliq yarating. 
9. WINDOWS tizimining standart dasturlarini ishga tushiring va 
undan foydalanish tartibi bo‘yicha amallar bajaring.
10. WINDOWS dasturida ishni yakunlang va kompyuterni o‘chirish 
tartibi bo‘yicha o‘chiring.
Har qanday o‘quv fani kabi “Informatika” fanini o‘qitishning ham 
didaktik tizimi mavjud bo‘lib, u o‘rganilayotgan jarayonning eng zaruriy 
didaktik qoidalarini hisobga oladi. 
Amaliy mashg‘ulotlarda topshiriqlarni tanlashda pedagogikaning 
noma’lumdan - ma’lumga, osondan - murakkabga tamoyillarini 
e’tiborga oladi. 
“Informatika” fanida ixtiyoriy masalani yechish jarayoni uch 
bosqichda amalga oshriladi: 
1. Yechish usulini topish (algoritm) va uni bayon qilish. 
2. Dastur tuzish. 
3. Yechimni asoslash. 
Ta’lim muassasalarida “Informatika” fanidan o‘quvchilar uchun 
amaliy mashg‘ulot topshiriqlarini tavsiya qilishda tanlangan topshiriqlar 
tabaqalashtirilgan holda barcha o‘quvchilar uchun bir xil bo‘lmasligiga 
e’tibor berish lozim. Amaliy mashg‘ulotda topshiriqlarning mazmuni 
o‘quvchilarning nazariy mashg‘ulotlardagi o‘zlashtirish darajasiga qarab 
tanlanishi maqsadga muvofiq, ya’ni o‘quvchilar “Informatika” fanidan 
olgan nazariy bilimi qay darajada o‘zlashtirganligini e’tiborga olib, 
shunga mos topshiriqlar oddiydan murakkabga qarab o‘quvchilarga 
tavsiya qilish maqsadga muvofiq.
 

343 
 
Rasm 19. “Informatika” fanidan amaliy mashg‘ulot o‘tkazish uchun 
tayyorlanadigan ishlanmalarning tarkibiy tuzilishi 
 
“Informatika” fanini o‘qitishda amaliy mashg‘ulotlarning bir turi 
bo‘lgan mashqlar bajarish etakchi o‘rin egallaydi.
Amaliy mashg‘ulotlar uchun tanlangan mashqlarda quyidagi 
xususiyatlar bo‘lishi kerak: 
– har bir mashqning qiyinlik darajasi; 
– mashqning o‘quvchilar uchun qiziqarliligi; 
– mashqlarning soddadan murakkabga qarab tanlanishi; 
– mashqlar tanlashda fanlararo bog‘lanish; 
– mashqlar mustaqil ish va uy vazifasi sifatida foydalanishga 
mo‘ljallanishi. 
“Informatika” fanini o‘qitishda amaliy mashg‘ulotlarda mashqlarni 
samarali qo‘llash muammosi mashqlar tizimini yaratishni taqazo etadi. 
Ilmiy tadqiqotlarda mashq, topshiriq va masala o‘quvchilarda 
mustaqillik, faollik va fikrlash faoliyatini shakllantirishga qaratilgan 
yetakchi didaktik vosita ekanligi ta’kidlangan. 

344 
Amaliy mashg‘ulotlarning ta’lim tizimidagi asosiy vazifasi 
o‘quvchilar bilimlarini mustahkamlash, o‘quv va malakalarni tarkib 
toptirish hamda ularning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishdan 
iboratdir. Buning uchun o‘quvchilarga qo‘yilgan maqsad va vazifalarni 
amalga oshirish uchun dars jarayonida turli usullardan foydalanib, turli 
mazmundagi mashqlarni bajarishga yo‘naltirish lozim bo‘ladi. 
Tajribali pedagog olim A.G‘.Hayitovning ilmiy- tadqiqot ishlarida 
“Informatika” fanidan maktab o‘quvchilari uchun mashqlarning turlarini 
ajratib, amaliy mashg‘ulotlarda bajariladigan mashqlarni tizimlashtirdi 
va o‘qitishda kompyuterlardan foydalanish masalalari bo‘yicha 
tadqiqotlar olib bordi. 
“Informatika” 
fanidan 
amaliy 
mashg‘ulotlar 
mazmunini 
shakllantirishda quyidagi tushunchalarni e’tiborga olish lozim: 
– axborot tushunchasi va ularning turlari, ularni yig‘ish, saqlash, 
o‘zgartirish, qayta ishlash hamda uzatish amallarini bajaruvchi axborot 
texnologiyalarining vositalari haqidagi tushunchalarni egallash; 
– o‘quvchilar o‘zlari ixtiyoriy masalani yechish uchun turli 
dasturlar tuzish, shuningdek, mavjud dasturlar ta’minotidan foydalana 
olish ko‘nikmalarini egallash; 
– Windows operatsion tizimi bilan muloqot qila olish hamda uning 
imkoniyatlaridan foydalanishni bilish; 
– kompyuterda turli amaliy dasturlarda ishlay olish malakalarini 
egallash; 
– matnli, jadvalli va grafikli ma’lumotlar hosil qilish malakalariga 
ega bo‘lish;
– bir necha dastur va unda tayyorlangan ma’lumotlar ustida nusxa 
olish, hujjatlarni bir - biriga birlashtirish va boshqa shu kabi masalalarni 
hal qilishda bilim, malaka va ko‘nikmalarini hosil qilish; 
– kompyuterda turli taqdimotlar yarata olish malakasiga ega bo‘lish 
va boshqalar. 
Amaliy mashg‘ulot uchun tanlangan topshiriqlarning mazmunini 
o‘zlashtirish darajalari bo‘yicha taqsimlashni «WORD matn 
protsessorida ishlash» mavzusi misolida quyidagi tartibda tavsiya qilish 
mumkin: 
1 – darajali topshiriqlar. 
1. WORD dasturini bir necha usullarda ishga tushiring. 
2. WORD dasturida ishlash tartibini tushuntiring. 
3. WORD dasturida tayyorlangan ma’lumotlarni xotiraga yozish va 
undan chaqirish amallarini bajaring. 

345 
2 – darajali topshiriqlar. 
1. WORD dasturi ishchi oynasida turli xil ma’lumotlar hosil qiling. 
2. WORD dasturida guruh o‘quvchilari haqida ma’lumot 
tayyorlang. 
3. WORD dasturida tayyor rasmlardan foydalanib, o‘zingiz tahsil 
olayotgan ta’lim muassasaning tarkibiy tuzilishini ifodalovchi ma’lumot 
tayyorlang. 
3 – darajali topshiriqlar. 
1. WORD dasturida nostandart belgilar va turli xil tasvirlardan 
foydalanish tartibini tushuntiring. 
2. WORD dasturida biror korxona yoki tashkilotning bir oylik 
daromadlari haqida ma’lumot tayyorlash amallarini bajaring. 

Download 5,02 Mb.