391
v) hamma ma’lumotlarni yagona ko‘rinishga keltirish – axborotni
formallashtirish;
s) kerakli ma’lumotlarni ajratib olish - axborotni saralash;
d) ma’lumotlarni tiklash – axborotni arxivlash;
e) ma’lumotlarni saqlash – axborotni eslab qolish;
f) ma’lumotlarni himoyalash – axborotni himoyalash;
g) referatlarni chop etish – axborotni yaratish;
h) o‘qituvchiga referatni topshirish yoki yuborish – axborotni
jo‘natish.
7. O‘qituvchi o‘z navbatida informatika haqida tushuncha beradi.
8. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan berilgan jadvalning ikkinchi qatorini
to‘ldirishni so‘raydi.
9. Ikkinchi darsda o‘quvchilar bilan birga
axborotni tashkil qilish
texnologiyalari va axborotlashgan texnologiyalar haqida umumiy xulosa
chiqariladi (gazetalar, jurnallar, televizor, telefon, kompyuter va x.k.)
10. O‘qituvchi O‘zbekistonda informatika fani va uning jamiyat
rivojlanishidagi o‘rni haqida so‘zlab beradi.
Insoniyat tilni ixtiro qildi, ya’ni u orqali istalgan axborotni
almashinish imkoniga ega bo‘ldi.
Lekin yozuv ixtiro qilinguncha,
axborot olish uchun muloqot zarur edi. Yozuvning ixtiro qilinishi,
qo‘lyozma kitoblarning yaratilishi, kishilik jamiyatda bir qancha
masalalarni echilishiga olib keladi.
Axborotni saqlash vositalari – kitoblar paydo bo‘ldi. Bu
vositalarning ishlatilishini ta’minlovchi tashkilotlar –
kutubxonalar
vujudga keldi. So‘ngra kitoblarni ishlatish jarayonida axborotni saqlash
va uzatish, ularni ko‘paytirish tezligining yetarli emasligi, nusxalash va
nashrdan chiqarish muammolari turardi. Shu sababli kitob chop etish
uskunalari ixtiro qilindi. Bu ixtiro qo‘lyozmalar yozilgan davrdagiga
nisbatan axborotlarni keng ko‘lamda tarqatishga sabab bo‘ldi. Insoniyat
tomonidan yaratilgan hamma axborotlar
keng ommaga yetkaziladigan
bo‘ldi. Axborotlar rivojlanishining yangi texnologiyalari paydo bo‘ldi:
jurnallar, kataloglar va x.k.
Alohida o‘zaro fikr almashuvchi insonlar oqimi paydo bo‘ldi.
Axborot mahsulotlar ko‘rinishini oldi va ishlab chiqarish bo‘lagiga
aylandi. Axborot insoniyatning har bir jabhasiga kirib bordi.
O‘tgan asr o‘rtalaridagi kompyuter revolyutsiyasi axborot rivojiga
qattiq turtki bo‘ldi va o‘z navbatida kishilik jamiyatining axborotlashgan
jamiyatga o‘tishiga olib keldi. Bu jamiyatda insonlar yangi axborot
texnologiyalarisiz hayotni tasavvur ham qila olmaydi.
392
Axborotlashgan jamiyat – ko‘pchilik ish bilan band aholi axborotni
ishlash, saqlash, qayta ishlash va tahrirlash bilan shug‘ullanadi.
Axborot texnologiyalari – aniq mablag‘lar yig‘indisi bo‘lib, shu
yordamida insoniyat hayoti va faoliyatidagi xilma- xil jarayonlarni
bajarishga yordam beradi.
Yangi axborot texnologiyalari – bu
axborotni qayta ishlash va
saqlash uchun qo‘llanadigan axborot texnologiyalari, zamonaviy shaxsiy
kompyuterlar kommunikatsiya vositalari va har xil uskunalardir.
90- yillar boshida O‘zbekistonda jamiyatning kontseptsiyalari ishlab
chiqiladi. Uning asosiy maqsadi – komp’yuter vositalarini tezkor
ravishda jamiyatning barcha jabhalariga tadbiq qilishdan iboratdir.
Axborotlashtirishning asosiy qismi quyidagilar:
➢
ishlab chiqarishni butkul avtomatlashtirish va robotlashtirish;
➢
ilmiy izlanishlarni va loyihalashtirishni avtomatlashtirish;
➢
tashkiliy- iqtisodiy boshqarishni axborotlashtirish;
➢
maktab, kollej, litsey va oliy o‘quv yurtlarida kadrlarni o‘qitish
va tayyorlashni komp’yuterlashtirish;
➢
xizmat ko‘rsatish;
➢
sog‘liqni saqlash va aholi
ishlaydigan hamma sohalarni
komp’yuterlashtirishdir.
11.O‘qituvchi birinchi mavzuni klasterni o‘rgatish bilan tugallaydi.
