bilan muloqotlarida yuksak ma’naviylik, insonparvarlik, o‘zaro
hurmat va samiymiyat, talabchanlikni qaror toptirish;
- sharqona ustoz-shogirdlikning eng yaxshi an’analarini
tiklash;
- talaba-yoshlarga, ulaming o‘ziga xos xususiyatlaridan
kelib chiqib, dififerensial farqli yondashuvni, har biri uchun
alohida g‘amxo‘rlik qilishini y o ig a qo‘yish.
Ijtimoiy-gumanitar fanlami o‘qitishda, ayniqsa, tarbiyaviy
ishlami amalga oshirishda mezon bo‘lib xizmat qiladigan: ona
tili, tarix, chet tillari, milliy g‘oya, ma’naviyat asoslari,
pedagogika
va
psixologiya,
etika
va
estetika,
madaniyatshunoslik, demokratik jamiyat qurish nazariyasi,
falsafa, sotsiologiya fanlarini o‘qitish jarayonida insonparvarlik
tuyg‘ularini omixtalashtirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Buyuk mutafakkirlarimizning fikricha, insonparvarlik -
insonning sharafi, vijdoni va imonning mahsuli hisoblanadi.
Insonparvarlik mazmunan boy va xulq-odob qoidalarini o‘zida
mujassamlantiradi. Ya’ni insonparvarlik qadriyati negizida
mehr-shavqat m uruw at va oqibat, saxiylik, saxovatpeshalik,
diyonat, qanoat, himmat, adolat, sabr-toqat, mehribonlik, fahm-
farosatlilik kabi ma’naviy-axloqiy xususiyatlar o‘z aksini
topadi. Abu Rayhon Beruniyning fikricha, insonparvarlikning
xalq ichida keng yoyilgan ko‘rinishi - bu odamgarchilikdir.
Odamgarchilik kishining o‘zi, urug‘-aymog‘i va o‘z aholisiga
ta’sir etish bilan chegaralanadi. Mardlik esa undan ham ustun
bo‘lib, o‘zidan tashqariga ham o‘tadi. M umwatli mard kishi
o‘zining muloyimligi, irodasi mustahkamligi, kamtarinligi
tufayli tanilib, garchi shu martabaga, oliy darajaga ko‘tariladi. U
nasl-nasabi jihatidan emas, balki odamgarchilik jihatidan haqli
ravishda hurmat qilinadi. Demak, buyuk mutafakkirlarimizning
ta’lim-tarbiya nazariyasi haqidagi fikrlari umumjahon ilmiy
51
pedagogika taraqqiyotiga muhim hissa bo‘lib qo‘shildi. O 'zbek
xalq mutafakkirlarining aynan ana shu yo‘nalishdagi muhim
olamshumul axloqiy qarashlari, fikrlari, g‘oyalari ilgari
suriladi.
Hozirgi sharoitda tarbiyaga oid insoniyatning boy
ma’naviy xazinasidan munosib o‘rin olgan tarixiy, milliy,
ma’naviy
madaniy
merosimiz,
urf-odatlarimiz
va
qadriyatlarimizdan ta’lim jarayonida samarali foydalanish,
о ‘sib kelayotgan yosh avlodni vatanparvar, fidokor, yuksak
madaniyatli va ma’naviyatli qilib tarbiyalashning asosiy
omillaridan biridir.
Talabalaming qobilyatlarini va mahoratlarini rivojlantirish,
mustaqil fikr yuritishni kengaytirish, insonparvarlik, mehr-
m uruw at hislarini tarbiyalash, diyonatni asrash, mehr oqibatni
mustahkamlash, nutq madaniyatini, taraqqiyotini o ‘stirish,
axloqiy-estetik kamolotga yetkazish, mehnat va tabiatga
muhabbat ruhini singdirishda tarbiyaviy ishlaming hamda
ijtimoiy-gumanitar fanlaming roli benihoya kattadir. Demak,
oliy
ta’lim
tizimi
oldiga
asosiy
vazifalardan
biri
umuminsoniy va milliy, ma’naviy qadriyatlarga tayangan holda
ta’lim va tarbiya mazmunini insonparvarlik g‘oyasi bilan
boyitish,
demokratlashtirish,
uzviyligi,
izchilligi
va
dunyoviyligini ta’minlashdan iboratdir.
Mustaqil yurtimizning m a’naviyati, ertangi kelajakni
qurayotgan buyuk davlatimizning mustahkam poydevoridir.
Talaba-yoshlaming m a’naviy madaniyatini tarkib toptirish
uchun barcha ta’lim muassasalarida tarbiyaviy ishlami to‘g ‘ri
tashkil etish, tarbiyaviy soatlami o‘tkazishni ommalashtirish,
darsdan tashqari o'tkaziladigan tarbiyaviy tadbirlami ko‘proq
tashkil etish maqsadga muvofiqdir.
Albatta, tarbiyada ustoz-o‘qituvchilaming roli beqiyosdir.
Agar ustoz shaxsiy ibrat ko'rsatsagina, tarbiyada yaxshi
52
natijaga erishish mumkin boiadi. «Qush uyasida ko‘rganini
|
