|
II BOB. XALQ PEDAGOGIKASI YOSH AVLOD TARBIYASI HAQIDAGI BILIM, KO‘NIKMA VA MALAKALAR
|
| bet | 33/72 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 32,76 Mb. | | #236345 |
Bog'liq 74. Xalq pedagogikasi.Mutalipova M.J
IN’IKOSI
. Xalq pedagogikasida oila tarbiyasining aks etishi
Xalqimiz oila m a'naviyatiga yuksak qadriyat sifatida alohida e ’tibor bilan qaraydi. Oila doimiy mehru muhabbat, izzatu hurmat mujassam bo‘lgan, oila a ’zolari bir-birlarini sevadigan, suyanadigan bir maskan sifatida e ’zozlangan. Chunki aynan oilada mehr-shafqat, muhabbat, muruvvat va oqibat tushunchalari farzand ongiga murg‘akligidanoq singdiriladi, shu bois ham har bir inson uyiga, oilasiga talpinadi. M a’naviy komillik, milliy tarbiyaning bosh va betakror o ‘chog‘i ham bolani doimiy o ‘rab turgan ijtimoiy muhitning bir bo‘lagi bo‘lgan oiladir. Bu haqda Abdurauf Fitrat «Rahbari najot» asarida shunday yozgan edi: «Suv qaysi rangdagi idishda bo‘lsa, o ‘sha rangda tovlangani kabi bolalar ham qanday muhitda boMsalar, o ‘sha muhitning har qanday odat va axloqini qabul qiladilar. Axloqiy tarbiyaning eng buyuk sharti shundan iboratki, bolalar ko‘proq yaxshi va yomon ahvolni o 'z uylaridan, ko'chadagi o ‘rtoqlaridan, maktabdagi o ‘quvchilardan qabul qiladilar»30.
M a’rifatchilardan biri Rizouddin ibn Faxriddinning «Insoniarning dinu-dunyolarini tuzatmoq matlub bo'Isa, eng avval go'zal xulqqa ega bo'lm oq ila oilalarni tuzatingiz. Oilalar tuzalganidan so‘ng din ham, dunyo ham tuzaladi»31- degan gaplarida katta bir haqiqat ifodalangan.
Davlatimiz rahbari oilaning muqaddasligi haqida quyidagi fikrni bildirganlar: «Har qaysi millatning o ‘ziga xos m a’naviyatini shakl- lantirish va yuksaltirishda, hech shubhasiz, oilaning o ‘rni va ta’siri beqiyosdir. Chunki insonning eng sof va pokiza tuyg'ulari, ilk hayotiy tushuncha va tasavvurlari birinchi galda oila bag'rida shakllanadi. Bolaning xarakteri, tabiati va dunyoqarashini belgilaydigan m a’naviy mezon va qarashlar - yaxshilik va ezgulik, oliyjanoblik va mehr-oqibat, or-nomus va andisha kabi muqaddas tushunchalarning poydevori oila sharoitida qaror topishi tabiiydir. Shuning uchun ham aynan oila
swi Ибн Фахруддин, Ризоуддин. Оила. - Т.: Мскнат, 1991
68
ти И Ш а раус1о bo‘ladigan о1а-опа§а Ьигта1, и1агшгщ oldidagi umrbod qarzdorlik ЬигсЫш сЬициг anglash Ьаг яауэ1 insonga хоэ Ьо‘^ап odamiylik £агПа1:1ап уа Ы1ау1у munosabatlarning negizini, оНашг^ т а ’пау1у о1апиш 1азЬк11 е1ас11.»32
Эопо \alqimiz игоц аэНаг davonlida yaratgan оПа т а ’пау1уа11 Ы1ап bog‘liq farzandlarni ах1(х^у 1агЫуа1аз(1 ши1 уа уозка1ап, тзош у faz\Ы\ar qoidalari х а^ pedagogikasi manbalarida о‘г а к в т topgan.
0 ‘гЬек ха1ц pedagogikasida bolalarda уоЫу Гаг11а11агп1 зЬак11ат1г1зЬ исЬип ЫппсЫ navbatda оПа а’го1ап - о1а-опа, ака-ика, opa-singil уа oiladagi kattalarga Ьо‘^ап теЬг-тиИаЬЬа! ЫвзЫ 1агЫуа1аз11 zarurligiga ата! qilingani ko‘rinadi. СНЫа bolalarning kattalarga bo‘lgan mehribonligi 1агЫуа natijasidagina 1агЫЬ topadigan т а ’пау1у fazilat ekanligi ta’kidlanadi.
Oilada Ьо1а1агт ах1оц1у 1агЫуа1аз1к1? ха1ц donishmandlarining odob уа ах1оц haqidagi ЫктаШ зо‘г1ап Игп^а ха1ц с^‘гаЫ ijodining ШгП ]апг1а1^ а п о‘ппН foydalana ЫПэК каПа ahamiyatga egadir. Х а^гш г yaratgan тацо1, ша1а1, еЛак, аГзопа, rivoyatlarda Гаггаг^ tarbiyasiga oid ца1ог таз1аИа1, раг^-паБ^аиаг mavjud.
Jumladan, «ОцННк» rivoyatida oiladagi аЫ1Пк - rohat-farog‘atning garovi екап^ 1 ta,kidlanadi:
Ви shaharda piru-badavlat, nihoyatda 1Шй>я Ь5г о!1а уазЬаг екап.
Oilaning ЬиШп 1азагшГ1 1аЬаггик ВоЬо 1хйуо1^а Ьо‘НЬ, farzandlar, пеуага-сЬеуага, ]агт ц1гц ]оп Ыг hovlida уазИаЬ, Ыг qozondan с^аиашзИаг, 11а т т а 1ап оПа boshlig‘ini 1ауоГ е1агкап1аг. МАэяНк ШГауН оПа nihoyatda Ьоу!Ь ketibdi, kundan-kun davlati ziyoda bo‘laveribdi, xonadon аИП rohat-farog‘atda yashayveribdilar.
Shaharda Ыг о1уапоЬ donishmand уаэЬаг екап. Кип1а1х1ап Ыг кип о!1а Багкоп - ВоЬош апа БЬи donishmand этатояс Ы Ьо‘ПЫ11-уи, а1аут uning о ‘г\ uyida yo‘qligida кеПЬ, ЬоуП darvozasini qoqibdi. В о Ь о п ^ nevaralaridan Ып darvozani осЫЬ, т о ‘узаМ qariyaga к о ^ ШбЫЬ, unga Ьигта! Ы1ап за1от beribdi, и т uyga 1акНГetibdi.
-Bobongiz uydamilar? - debdi donishmand.
У о ^ edilar. кИ каг^а к т Ь Шга qoling, Ьоги кеНЬ qolarlar!- debdi пеуага ЬПап.
-ЯаЬта1, Ьо1ат! Vaqtim ziqroq! Senga Ыг отогШ gapim Ьог,
эИиш Bobong кеЬаЬг, а1Ьаиа aytgin уа ]аУоЫш оИЬ qo‘ygin! Aytginki:
«М йхцоп уа Davlatjonning Ыг1ап ketadigan Ьо‘НЬ qolishibdi. Оау1а1:]оп qolib, Ш1йодоп к ^ этн и уоЫ 1и1Гоя^оп qolib, Оаук^оп
|
| |
