Yurak faoliyati bilan nafas olishi asliga kelganidan keyin shikastlangan
odamning badanini isitish choralari ko‘riladi,
jarohatlari va kuygan joy-
lariga steril bogiamlar qo‘yiladi.
12.12. Sovuq oigan, xushdan ketgan va suvga cho^kkan
odamlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
Sovuq olishi (sovuq urishi)
organizm to‘qimalariga past ha-
rorat ta’sir qilishi natijasida shu to‘qimalaming shikastlanib qolishi bi
lan xarakterlanadi. Harorat 0“C dan yuqoriroq boiib turganda ham
to‘qimalami sovuq olishi mumkin, ayniqsa,
kunlar dam-badam isib-sovub
turadigan mahallarda shunday boiadi. Poyabzalning nam va tor boiishi,
sovuq havoda, qorda, sovuq yom gir tagida odamning uzoq vaqt qimir
lamay turib qolishi sovuq olishini tezlashtiradi. Ko'proq qoi-oyoqlami,
ayniqsa, oyoqlarni sovuq oladigan boiadi. Sovuq ta’sir qilgan mahalda
awaliga o‘sha joy sanchib, sovuq yegani seziladi,
achishib turadi, keyin
terisi oqarib yoki ko‘karib ketadi va sezmaydigan boiib qoladi, q o i yoki
oyoq faol harakat qila olmaydi. Shikastning haqiqatda nechogiiq chuqur
va keng yoyilganini sovuq ta’siri to‘xtaganidan keyin, ba’zan
bir necha
kun
0
‘tganidan keyingini aniqlasa boiadi (sovuq oigan joy shishib chi
qib, unda yalligianish boshlanadi yoki to‘qimalar halok boiadi, nekroz
ro‘y beradi). Birinchi tibbiy yordamni koisatishda shikastlangan odam
issiq binoga olib kirilib,
issiq suvli vannaga solinadi, bordi-yu, buning
iloji boimasa, uni o'sha joyning o‘zida sovuqdan ehtiyot qilib, unga qay-
noq choy, qahva ichiriladi. To‘qimalarda hali o‘zgarishlar boshlanmagan
boisa (terida qavariqlar, eti oigan joylar yo‘q boisa),
sovuq oigan joylar
spirt yoki atir bilan artilib, so'ng paxta tamponi bilan artib yoki yaxshilab
yuvib quritilgan qoilar bilan teri qizarib chiqquncha ohista ishqalanadi.
