• Мажмулар назариясининг кейинги тамойили
  • Мажмулар назариясининг навбатда! и тамойили «Погона-




    Download 5,04 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet25/133
    Sana19.01.2024
    Hajmi5,04 Mb.
    #140746
    1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   133
    Bog'liq
    74 Математика ўқитиш жараёнини лойиҳалаш Тожиев М Мамадалиев К

    Мажмулар назариясининг навбатда! и тамойили «Погона-
    |орлик» ёки иерархиялилик (иерархичность) тамойили дейилади. 
    Vim куйидагича тушунтирса булади. Х,ар кандай мажму, уни 
    гашкил килувчи ва узаро функционал алокадорликда булган бир 
    погона пастда турган мажму (кисм)лардан ташкил топган була 
    гуриб, уз навбатида, у бу мажмудан бир погона юкори турган маж- 
    муга кием булиб хизмат килади. Узлуксиз таълим-тарбия жараёни 
    бир бутун, яъни муайян погонадаги мажму була туриб, узи уз 
    ногонасидан бир погона юкори турган «Шахсни шакллантириш» 
    деган мажмуга элемент булиб киради. Шу билан бирга узи, унга 
    жемент булиб хисобланувчи - «Мактаб! ача таълим», «Умум урта 
    цгьлим», «Махсус таълим», «Олий таълим», «Олий таълимдан 
    кейинги таълим» ва «Малака ошириш» деган мажмулардан ташкил 
    юпган. Булар, уз навбатида, мажму хисобланиб, узларидан бир 
    погона пастда турган мажмулардан иборат. Жумладан: мактабгача 
    1
    аьлим-ясли, кичик. урта ва катта гурух деган кисмлардан иборат.
    Мажмулар назариясининг кейинги тамойили, мажмуни 
    1
    ашкил килувчи кисмларининг хар бири уз погонасидаги мажму 
    кисмлари билан баробар бошка погонадаги мажму кисмлари 
    билан хам алокада була олади. У холда у, бир вактнинг узида, 
    учининг мажмуи билан бир каторда, бошка мажмуларни ташкил 
    килишда иштирок этган булади.
    Узлуксиз таълим-тарбия мажмуидан мисол келтирадиган бул­
    сак, таълим-тарбиянинг асосий элементи булган педагог бир 
    пакт нинг узида таълим-тарбия мажмуни шакллантиришда иштирок 
    пиб, шу вактнинг узида оила деган мажмунинг элементи була 
    олади ва хоказо. Талабалар хам шундай, бир вактнинг узида талаба 
    оила ва спорт клубнинг ёки бошка ижтимоий уюшманинг аъчоси 
    пула олади.
    Мажмулар назариясида тамойил ва конун коидалар жуда кум 
    булиб, уни махсус урганиш лозим. Бу ерда бич асосийларини кайл 
    килиб утдик, холос. 
    Мажмулар назарияси билан батпфеим 
    кшишмокчи булганлар шу мавзуга багишланган адабнёчлирни 
    юниб укишлари мумкин.
    49


    Юкорида биз факат узлуксиз таълим-тарбиянинг юкори 
    ташкилий шаклини мажму сифатида куриб чикдик. Узлуксиз 
    таълим-тарбия жараёнининг хар бир боскичини, унинг хар бир 
    элементини хам мажму сифатида куриш мумкин. Ундан ташкари, 
    таълим-тарбия жараёнининг мазмунини хам умумий (давлат 
    стандартларини) хар бир боскичда (укув режасини), хар бир фанни 
    (укув дастурини) мажму сифатида куриб, уларни ташкил килувчи, 
    узаро функционал боглик булган элементларни \ам мажму 
    сифатида тахлил килишимиз мумкин.
    Шу билан бирга узлуксиз таълим-тарбия деб аталган мажму­
    нинг фаолияти якунида эришилиши лозим булган талабаларнинг 
    ижтимоий сифатларини хам мажмуга келтириб урганишимиз 
    максадга тугри келади. Кискаси. ижтимоий борликнинг, яъни, 
    ижтимоий хаёт деган мажмунинг асосий элементларидан булган 
    узлуксиз таълим-тарбия мажмуи ичида, куйилган максадга биноан 
    чексиз куп мажмуларни аниклаб, улар устида тадкикод олиб бореа 
    булади. Тадкикот жараёнида шуни унутмаслигимиз лозимки, 
    мажмуни ташкил килувчи бирдан-бир омил, бу мажму элементлари 
    орасидаги функционал богликликдир. Илм, шу алокадорликларии 
    аниклаши лозим, чунки, хар кандай мажмуда функционал боглик­
    ликда булмаган алокадорликлар хам куп. Эслатиб утамиз, функцио­
    нал алокадорлик деб. мажмуни ташкил килувчи кисмларининг 
    тадрижий ривожи жараёнида уларнинг ички заруриятидан келиб 
    чиккан богликликларга айтилади.
    Таълим-тарбияда синергетиканинг мажму ёндашув тамойили- 
    дан ва куйилган максаддан келиб чикиб, жуда куп мажмуларни 
    аниклаш мумкин экан. Чунончи, бутун узлуксиз таълим-тарбия 
    тизимига мажму сифатида караш зарурлигини юкорида курдик. Шу 
    билан бир каторда узлуксиз таълим-тарбия жараёнининг хар бир 
    боскичини алохида мажму сифатида курса хам булади. Укитув- 
    чининг бутун фаолиятини, уни алохида машгулотларга тайёргарлик 
    куриш жараёнини, машгулот утказиш ва хоказоларни алохида- 
    алохида мажмулар сифатида урганса хам булади.
    Шу ерда узлуксиз таълим-тарбия жараёнини ва унинг алохида 
    боскичларининг асосини, шунингдек, укитувчи ва педагоглар 
    фаолиятининг хар бир максадини амалга ошириш жойини нима 
    деса булади? деган савол пайдо булиши табиий. Унга нима деб 
    жавоб бериш мумкин? Унга жавобан, бутун таълим-тарбия сохаси- 
    нинг биринчи гишти укув м аш гулоти (машгулот) хисобланади, 
    десак хато килмаган буламиз
    50


    Х,озирги пайтда педагогикада замонавий машгулот тушунчаси 
    юз-тез тилга олинмокда. Замонавий даре машгулоти, узи кандай 
    машгулот? деган савол тугилиши табиий. «Замонавий даре шундай 
    машгулотки, унда укитувчи укувчининг мавжуд имкониятларидан 
    уеталик билан фойдаланиб. униш аклий потенциалини ишга еолиб, 
    ривожланишини таъминлайди. Укувчи эса уз навбатида билим­
    ларни чукур узлаштиради ва маънавий баркамоллик сари одимлай- 
    ди», 
    деб 
    ёзади 
    педагогика 
    фанлари 
    доктори, 
    профессор 
    Ж.Г.Йулдошев[25].

    Download 5,04 Mb.
    1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   133




    Download 5,04 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Мажмулар назариясининг навбатда! и тамойили «Погона-

    Download 5,04 Mb.
    Pdf ko'rish