Disklardagi ma’lumotlar konsentrik doiralar - treklar shaklida joylashadi.
Ishlash jarayonida magnitli kallaklar bir yo’ldan boshqasiga o’tib turadi. Zamonaviy
qattiq disklarda magnit kallaklarni siljitish uchun solenoid diskdan foydalanadi.
Quyidagi 8-rasmda kallaklarning harakati ko’rsatilgan - ular o’z o’qlari atrofida
harakat qilishadi.
1.8-rasm. Diskning ma’lumot o’qish kallagining harakati
Kallaklarning orqa tomoniga sim o’rami ("katushka") mahkamlangan bo’lib,
elektromagnit ta’sirida u yoki bu tomonga tortiladi. Qattiq disk aylanganda
kallak u
yoki bu tomonga siljish orqali diskning istalgan nuqtasiga borish imkoniga ega
bo’ladi. Tok quvvati o’chirgandan so’ng, ma’lumot o’quvchi bu kallaklar disk
sirtidan chiqariladi va o’z joyiga borib turadi. Kallaklar disk yuzasiga tushishiga yo’l
qo’yilmaydi.
Diskda ma’lumotlar konsentrik doiralar shaklida saqlanadi. Kallaklar bloki bir
butun bo’lib, barcha kallaklar bir vaqtning o’zida harakatlanadi. Har bir
kallak bitta
diskning bir tomoniga xizmat qiladi. Istalgan vaqtda barcha kallaklar har xil diskda
bo’lsada bir xil trekda joylashadi. Vertikal tekislikda bunday treklar to’plami silindr
hosil qiladi.
Kompyuter ishlash jarayonida mikroprotsessor kerakli ma’lumotlarni qattiq
diskdan o’qiydi va biror bir dastur orqali uni qayta ishlaydi, ishlov berish natijasini
yana qattiq diskka yozadi.
1.9-rasm. Qattiq disk
Qattiq diskning aylana ko’rinishdagi yo’llari sektorlarga bo’linadi. Har bir
sector o’zida 512 bayt ma’lumotni saqlaydi. Sektor disk hajmining minimal
elementi.
Qattiq diskning maksimal
hajmi undagi silindrlar soni, kallaklar soni va
sektorlar sonining bir-biriga ko’paytmasiga teng bo’ladi.
Odatda, texnologik nuqtai nazardan, qattiq disklar yaratishda undagi disklar sonini
bu disklardagi yo’llarni zichligini oshirish hisobiga kamaytiriladi.
Qattiq disklarning asosiy xarakteristiklari ularning hajmini kattaligi va ishlash
tezligigining yuqoriligi hisoblanadi.
