• ندیزگ نادند هب ریخت تسد تفرگ تفگ و [5, b. 12]. Podshoh bu voqeani eshitib, hasrat barmoqini hayrat tishi bila tishlab
  • ندرو تفای توق یکدنا ات . . [5, b. 124]   Tarjimasi: To biroz quvvat topish uchun daraxtlarning bargini yeyishni




    Download 3,62 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet183/219
    Sana19.01.2024
    Hajmi3,62 Mb.
    #140785
    1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   219
    ندرو
    تفای توق یکدنا ات
    .
    . [5, b. 124]  
    Tarjimasi: To biroz quvvat topish uchun daraxtlarning bargini yeyishni va 
    giyohlarning tomirini sug‘urishni boshladi.  
    Quyidagi jumlada esa gereftan fe’li ism qismi qo‘shma fe’l bo‘lgan grammatik 
    birlikning yordamchi komponenti funksiyasida kelgan. Bu namunada ham 
    konyuksionalizatsiya hodisasi tufayli “gereftan” fe’li o‘z leksik ma’nosidan ayrilib, 
    harakatning tarzini ifodalovchi yordamchi fe’l maqomini xususiylashtirgan:
    رضاح ات شدومرفب

    و ندرو
     
    تفرگ ندرک تملام
    یدید للح هچ ناسنا سفن فرش رد هک
    میاهب یوخ هک
    ؟یتفگ مدرم ترشع کرط و یتفرگ
    [5, b. 167].
    Uni huzuriga keltirishlarini buyurdi. Va uni malomat qila boshladi: Inson qalbining 
    sharafiga nomuvofiq ne holni ko‘rdingki, kayfiyatimni buzib, insonlarni baxtsiz 
    qilish haqida so‘zlading? 
    Gereftan fe’li hatto bir o‘rinda fe’liy frazeologik birikmaning yordamchi 
    komponenti bo‘lib kelgan. Bu holatda ham frazema anglatgan asosiy harakatning 
    boshlanishiga ishora qilgan: 
    کلم
     ندیزگ نادند هب ریخت تسد
    تفرگ
    تفگ و
     [5, b. 12].
    Podshoh bu voqeani eshitib, hasrat barmoqini hayrat tishi bila tishlab, dedi 
     [4, b. 22].  
    Yuqoridagi jumlada berilgan frazeologik birlik Ogahiy tarjimasida o‘ziga 
    xos, badiiy qayta ishlangan, xalqchil muqobilini topgan. Tarjimaning asl maqsadi 
    durdona asarni turkiy tilda so‘zlashuvchi keng kitobxon ommasiga taqdim qilish edi. 
    Ogahiy ana shu maqsaddan kelib chiqib tarjima tilini imkon qadar xalq tiliga 
    yaqinlashtirib, turli jimjimador, badiiy obrazlardan holi ravishda amalga oshiradi.
    Bu qismda “fe’l masdari+fe’l” modelidagi qo‘shma fe’llarning Ogahiy 
    tarjimasida aks etish yo‘sinlari, tarjima xususiyatlarini berish bilan birga, qo‘shma 
    fe’llarning mazkur kam uchraydigan tipiga bog‘liq bo‘lgan ba‘zi nazariy masalalarga 
    ham to‘xtalib o‘tishni lozim topdik. Bu o‘rinda “fe’l masdari +gereftan” modelidagi 
    fe’llar biroz bahslidir. Fors tili grammatikasiga bag‘ishlangan ko‘pgina ilmiy 
    manbalarda ular qo‘shma fe’llarning bir turi sifatida ko‘rsatiladi.
    Yuqoridagi misollardan ko‘rish mumkinki, gereftan fe’li biror bir fe’l masdari 
    bilan qo‘shilganda, yangi bir tushunchani ifodaladigan leksema yasalmaydi. Bu 
    holatda asosiy fe’lning ma’nosi to‘la saqlanadi. Gereftan fe’lining “olmoq, tutmoq” 
    ma’nolari butunlay yo‘qolib, “asosiy fe’ldan anglashilgan harakat yoki holatning 


    Tilshunoslikdagi zamonaviy yo

    nalishlar: muammo va yechimlar
    324 
    boshlanishini ifodalovchi” yordamchi fe’l maqomiga tushadi. Mazkur fe’l asosiy 
    fe’lning ma’nosiga ta’sir o‘tkazmaydi.
    Kompozitsiya usulida yasaluvchi so‘zlarda umumiy ma’no qo‘shma so‘zning 
    morfemik tarkibiga kiruvchi taksonomik birliklarning ma’nolari yig‘indisidan kelib 
    chiqadi. M: [bel – inson tanasining o‘rta qismi, bog‘- biror narsani bog‘lash yoki 
    ushlab turish uchun ishlatiladigan narsa. Belbog‘- kiyimlarni va belni mahkam tutish 
    uchun inson tanasining bel qismiga bog‘lab yuriladigan mato].
    Shakl va ma’no borasida bahs ketganda ma’no har doim ustun qo‘yilgan. Fe’l 
    masdari + gereftan modelli fe’llar shakl jihatdan qo‘shma fe’llarga juda yaqin tursa-
    da, ma’no jihatdan qo‘shma fe’llarning talabiga javob bermaydi. Shuning uchun 
    fe’llarning bu tipini harakat yoki holatning tarzini ifodalovchi fe’lning grammatik 
    shakllari sifatida talqin qilish maqsadga muvofiqdir.

    Download 3,62 Mb.
    1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   219




    Download 3,62 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ندرو تفای توق یکدنا ات . . [5, b. 124]   Tarjimasi: To biroz quvvat topish uchun daraxtlarning bargini yeyishni

    Download 3,62 Mb.
    Pdf ko'rish