|
-rasm. Kub shakldagi kristall panjara sxemasi
|
| bet | 20/123 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 14,49 Mb. | | #234931 |
Bog'liq Mat va KMT darslik3.4-rasm. Kub shakldagi kristall panjara sxemasi
Bu tuzilishga kristall panjara deyiladi. Kristall panjara bu tasavvur qilinadigan fazoviy panjara bo‘lib uning tugunlarida zarrachalar (atomlar, ionlar) joylashgan va bu o‘z navbatida qattiq jismni tashkil qiladi.
Elementar (sodda) yacheyka – eng kam atomlar sonli hajm elementi. Buni ko‘p marta taxlab fazoda bor kristallni ko‘rish mumkin.
Kristallarning asosiy ko‘rsatkichlari (parametrlari)ga quyidagilar kiradi:
Panjara davri – elementar yacheyka qovurg‘alarini o‘lchamlari, a,b,с – eng yaqin atomlar markazlari orasidagi masofa;
O‘qlar orasidagi burchaklar (α, β, γ);
Koordinatsion son (K). Bu panjaradagi xohlagan atomdan bir xil eng kam masofada joylashgan atomlar sonini ko‘rsatadi;
Panjara bazisi – bitta panjaraning elementar yacheykasiga to‘g‘ri kelgan atomlar soni;
Kristall panjarada atomlarni joylashish zichligi – shartli ravishda bikir shar deb qaralganda, atomlarni egallagan hajmi. Bu atomlar egallagan hajmni yacheyka hajmiga nisbatan olinadi. Hajmi markazlashgan kubli panjara uchun – 0,68, yoqlari markazlashgan kub panjara uchun – 0,74. [1]
Quyida metallarda uchraydigan kristall panjaralarning turlari, o‘lchamlari va tomonlarining burchaklari haqida ma’lumot keltirilgan (3.1-jadval).
3.1-jadval
Kristall panjaralarning tuzilishi va geometriyasi
Kristall tuzilishi
|
O‘lchamlari
|
Burchaklari
|
Geometrik tuzilishi
|
Kub
|
a = b = c
|
|
|
| |
