“Chizma geometriya va kompyuter grafikasi”
138
Tuzuvchi: Tojiddin Xayrullayevich Jo’rayev
Bunday chiziqlar to‘g‘ri chiziq bilan eng ko‘pi ikki nuqtada kesishadi. Ikkinshi
tartibli egri chiziqlar va ularning xususiyatlaridan
mashinasozlikda, binokorlikda,
umuman muhandislik amaliyotining barcha tarmoqlarida keng foydalaniladi. Shu
boisdan ham 2-tartibli egri chiziqlar mukammal o‘rganilgan.
Ularga aylana, ellips,
parabola, giperbola va ularning xususiy hollari kiradi.
Bu egri chiziqlarning
tenglamalari va ularning shakllarini aniqlovchi parametrlari
analitik geometriyada
to‘liq o‘rganiladi. Chizmashilikda va chizma geometriyada esa ularni yasash va hosil
bo‘lish usullari o‘rganiladi.
Ikkinshi tartibli
egri chiziqlarning nomi, ta’rifi va ularning shakllari 9.1-
jadvalda keltirilgan.
Ma’lumki, ikkinchi tartibli egri chiziqlar (ellips, parabola va giperbola) konusni
turli qiyalikdagi tekisliklar bilan kesish natijasida hosil bo’ladi (9.13-rasm,
a)
33
.
Kesuvch tekislik bilan konus yasovchilari orasidagi
munosabat kesimda hosil
bo’ladigan ikkinchi tartibli egri chiziq turini belgilaydi.
Bu haqda turli manbalarda
etarlicha ma’lumotlar bor. Ikkinchi tartibli egri chiziqlarni yasashning ko’pgina
usullari mavjud bo’lib, ushbu ma’ruzaga yangi usullaridan havola qilinmoqda.
a)
b)
c)
d)
