9.1-rasm Algebrik egri chiziqlar tartib va klass tushunchalari bilan xarakterlanadi. Egri
chiziqlarning tartibi uni ifodalovshi tenglamaning darajasiga teng bo‘ladi.
Grafik jihatdan tekis egri chiziqlarning tartibi uning to‘g‘ri chiziq bilan, fazoviy
egri chiziqning tartibi esa uning biror tekislik bilan maksimum kesishish nuqtalar soni
orqali aniqlanadi.
Tekis egri chiziqning klassi unga shu tekislikning ixtiyoriy nuqtasidan
o‘tkazilgan urinmalar soni bilan, fazoviy egri chiziqning klassi unga biror to‘g‘ri
chiziq orqali o‘tkazilgan urinma tekisliklar soni bilan aniqlanadi. Egri chiziqning tartibi va klassi har xil bo‘ladi. Faqat ikkinshi tartibli
egriliklarning tartibi va klassi bir xil bo‘lib, u 2 ga teng bo‘ladi.
9.2. Tekis egri chiziqlar. Ularga urinma va normal o‘tkazish Ta’rif. Hamma nuqtalari bitta tekislikda yotgan egri chiziq tekis egri chiziq deyiladi. Tekis egri chiziqlar analitik va grafik ko‘rinishlarda berilishi mumkin.
Analitik ko‘rinishda quyidagi hollar bilan beriladi:
dekart koordinatalar sistemasida f(x,u)=0 ko‘phad bilan;
qutb koordinatalar sistemasida r=f(φ) bilan;
parametrik ko‘rinishda x=x(t) va u=u(t) bilan.
Egri chiziqlarning grafik ko‘rinishda berilishining turli xil usullari mavjud.
Tekislikka tegishli biror nuqtaning uzluksiz harakati natijasida tekis egri chiziq
hosil bo‘ladi. Tekis egri chiziqning har bir nuqtasidan unga bitta urinma va bitta
normal o‘tkaziladi.
9.2-rasmda berilgan ℓ tekis egri chizig‘iga uning biror A nuqtasida urinma va
normal o‘tkazish ko‘rsatilgan. Buning uchun A nuqta orqali egri chiziqni kesuvchi
AE va AF to‘g‘ri chiziqlarni o‘tkazamiz. E nuqtani A nuqtaga egri chiziq bo’ylab
32
Жураев Т.Х. “Основы геометрического моделирования рабочих органов мелиоративной и
сельскохозяйственной техники”. Lambert Academic Publishing. Saarbrucken 2015. ISBN 978-3-659-66832-6.
“Chizma geometriya va kompyuter grafikasi”
135
Tuzuvchi: Tojiddin Xayrullayevich Jo’rayev
yaqinlashtira boshlaymiz. Natijada, AE kesuvchi A nuqta atrofida burila boshlaydi. E
nuqta A nuqta bilan ustma-ust tushganda AE kesuvchi t
