|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 142/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matniGeometrik optikada yorugiikning tabiati haqida so'z yuritil-maydi, Lining to'g'ri chiziq bo'ylab tarqalish, qaytish va sinish qonunlari o'rganiladi.
Oddiy ko'zoynakdan tortib, ulkan astronomik qurilmalardagi murakkab obyektivlargacha bo'lgan barcha optik asboblarni yasashdagi hisob-kitob geometrik optika qonunlari asosida amalga oshiriladi.
Fizik optikada yorug'likning tabiati va yorug'lik hodisalariga aloqador muammolar o'rganiladi.
Fiziologik optika esa yorug'likning rivojlanuvchi organizmga ta'sirini o'rganadi.
Optikaning dastlabki qonunlari. Yorugiikning ta'siri haqidagi taiimot juda qadim zamonlarda vujudga kelgan. Optika so'zining lug'aviy ma'nosi — «ko'rish idroklari haqidagi fan»ni anglatib, optos — ko'zga ko'rinadigan so'zidan olingan. Yorugiikning to'g'ri chiziq bo'ylab tarqallish qonuni eramiz dan besh ming yil oldin ham maium boiib, undan chiqadigan xulosalardan Qadimgi Misrdagi qurilish ishlarida foydalanilgan. Pifagor, jismlarning ko'rinishiga sabab — ularning o'zlaridan zarra-chalar chiqarishidir deb, hozirgi nazariyalarga juda yaqin bo'lgan fikrlarni ham aytgan. Geometrik optikaning ikkita asosiy qonunidan biri - yorug'likning tushish va qaytish burchaklarining tengligi haqidagi qonun Platon maktabi vakillari tomonidan ta'riflangan. Yorugiikning sinish qonuni esa bir necha asrlardan keyin kashf qilingan.
O'n uchinchi asrda ko'zoynak, 1590- yilda niderlandiyalik olim Z. Yansen tomonidan mikroskop, 1609-yilda esa italiyalik fizik G. Galiley tomonidan teleskop yasalgan.
Optika rivojlanishining keyingi bosqichlari. Optikaning keyingi rivojlanishi yorug'lik difraksiyasi va interferensiyasi hodisalari bilan bog'liq. Bu hodisalarni geometrik optika doirasida tushuntirishning iloji boimagani sababli, ingliz fizigi R. Guk va gollandiyalik olim X. Gyuygens yorugiikning to'lqin tabiati haqidagi nazariyani olg'a surishgan. M. Faradey o'z tajribalari natijalariga ko'ra bu tolqinlar elektromagnit toiqinlarga aloqador, degan fikrga kelgan. J. Maksvell nazariy asosda, G. Gers esa tajribada elektromagnit to`lqinlarning bo'shliqda yorug'lik tezligiga teng bo'lgan tezlik bilan tarqalishini isbotlaganlar. Natijada, yorug`lik elektromagnit to'lqinlardan iborat, degan xulosaga kelishdan boshqa iloj qolmagan.
|
| |
