|
Mavzu: Kirish. Tabiatni o'rganishda fizikaning o'rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati. Reja
|
| bet | 9/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matni Gaziyev-MatAn, ArticlesininternationaldatabasesTezlik grafigi. To'g'ri chiziqli tekis o'zgaruvchan harakatda tezlik grafigini chizish uchun ordinata o'qiga tezlik, abssissa o'qiga vaqtni
joylashtiramiz. 11- rasmdaboshlang'ichtezliginolgatcngbo'lganharakatningtezlikgrafigiko'rsatilgan. v0= 0 da (6.3) ifodaquyidagiko'rinishnioladi:v = at.
Agarboshlang'ichtezliknoldanfarqlibo'lsa, imdatezlikgrafigi 12-rasmdagidekko'rinishniolishimumkin. Shuniqaydetishkerakki, tezlikgrafigio'rabturganyuzaningsonqiymatio'tilganyo'lningkattaliginiko'rsatadi.
Yo'l formulasi. To'g'ri chiziqli tekis harakatda yo'l formulasini topaylik. 11- rasmda shtrixlangan yuza v tezlikli moddiy nuqtaning t vaqtda o'tgan yo'lini ifodalaydi. Uchburchakning yuzini topish formulasidan
(6.5)
Endi boshlang'ich tezlik noldan farqli bo'lgan hoi uchun yo'lni hisoblaylik (12-rasm). Yo'l OABD trapetsiyaning yuziga teng bo'ladi. Bu yuza o'z navbatida, OACD to'rtburchak va ABCuchburchaklar yuzalarining yig'indisiga teng, ya'ni
Demak,
Bu ifodaga tekis o'zgaruvchan harakatda yo'l formulasi deyiladi.
Yo'l grafigi. Yo'l grafigini aniqlash uchun ordinata o'qiga yo'l s ni, abssissa o'qiga vaqt t ni qo'yamiz.
Yo'l formulasi (6.6) tga nisbatan kvadrat (t ning ikkinchi darajasi ishtirok etgan) tenglamadir. Matematika kursidan ma'lumki, kvadrat tenglamaning grafigi paraboladan iborat bo'ladi. Biz t>0 holni qaraymiz. rasmdan ko'rinib turibdiki, to'g'ri chiziqli tekis o'zgaruvchan harakatda yo'l grafigi parabolalar ko’rinishidan iborat bo'lar ekan. Ular v0va a laming qiymatlari bilan farq qiladi.
MAVZUNI MUSTAHKAMLASH BO'YICHA SAVOLLAR:
Tezlik deb nimaga aytiladi?
Tezlanish deb nimaga aytiladi?
Moddiy nuqtaning tekis harakati deb nimaga aytiladi?
Tezlik vector kattalikmi yoki skalyarmi?
Tezlikning SI dagi birligi?
Tezlanish deb nimaga aytiladi?
To’g’ri chiziqli tekis o’zgaruvchan harakat deb qanday harakatga aytiladi?
Erkin tushish deb qanday harakatga aytiladi?
Erkin tushish tezlanishining son qiymati nechchiga teng?
Gorizontal va gorizontga qiya otilgan jism hrakati qanday bo’ladi?
|
| |
