|
Mavzu: Kirish. Tikuvchilik sanoatining vazifasi va tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqarishdagi ahamiyati
|
| bet | 12/54 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 3,93 Mb. | | #135716 |
Bog'liq MARUZA MATERIALSHINOSPilla ipining xossalari. Pilla ipining uzunligi 1500 m ga etagi. Pillaning ustki va ichki qatlamlari tortilmaydi, shuning uchun tortilgan ipning o`rtacha uzunligi 600-900 m.
Pilla ipining uzish yuki 10 kN, nisbiy uzish yuki 27 - 31,5 kN/teks.
Ipakning uzilishdagi uzayishi 22% ga etagi. To`liq uzayishining taxminan 60 % ini yo`qoluvchi deformatsiya tashkil qiladi. Shuning uchun tabiy ipakdan to`qilgan
gazlamalar uncha g`ijimlanmaydi.Normal sharoitda tolalarning gigroskopikligi 11 %. Qaynatilgan pilla iplari oq, bir oz sarg`ishroq rangda bo`ladi.
Kimyoviy turg‘unligi jihatidan tabiiy ipak jundan afzal turadi. Kiyimlarni
kimyoviy tozalashda ishlatiladigan suyultirilgan kislota va ishqorlar, organik
erituvchilar tabiiy ipakka ta`sir qilmaydi.
Tabiiy ipak faqat kontsentratsiyalangan ishqorlarda qaynatilganda eriydi. Fibroin
seritsinga qaraganda ancha turg‘un oqsil: sovun-sodali eritmalarda qaynatilganda
seritsin eriydi, fibroin esa erimaydi. Bo`yalgan tabiiy ipak tolalariga suv uzoq ta`sir
etib turganda ularda oqish dog paydo bo`lib, buyumlarning ko`rkamligini buzadi.
Ho`l xolatda tabiiy ipakning pishiqligi 5-15% pasayadi.
Tabiiy ipak tolalari 110S dan yuqori haroratda pishiqligini yo`qotadi. To`g`ri
tushayotgan Quyosh nurlari ta`sirida ipak boshqa tabiiy tolalarga qaraganda tezroq
yemiriladi. Quyosh nurlari 200 soat mobaynida tushib turganda ipakning pishiqligi
50% pasayadi.
Tabiy ipak xuddi junga o`xshab yonadi yovvoyi ipak qurti (eman kurti) ipagining
tolasi tut qurti ipagining tolasidan ancha dag`al bo`ladi. Uning pillalari deyarli
tortilmaydi, shuning uchun faqat kalava ip olishda ishlatiladi.
Kimyoviy tolalar sun`iy va sintetik xillarga bo`linadi. Sun`iy tolalar ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida yog‘och tsellyulozasi, paxta chiqindilari, shisha, metallar va boshqalar, sintetik tolalar ishlab chiqarishda esa gazlar hamda toshko`mir va neftni qayta ishlash maxsulotlari ishlatiladi
Sun`iy tolalarning kimyoviy tarkibi ular olinadigan dastlabki tabiiy xom ashyoning
kimyoviy tarkibidan farq qilmaydi. Sintetik tolalar kimyoviy sintez reaktsiyalari
natijasida, ya`ni past molekulyar moddalar molekulalarini yiriklashtirib, ularni yuqori
molekulyar birikmalarga aylantirish natijasida olinadi. Bunday tolalar tabiatda tayyor
holda uchramaydi.
|
| |
