Membranalarni tayyorlash uchun turli polimerlar (sellyulozaning asetatlari,
poliamidlar,
polisulfon va boshqalar), sopol, shisha, metalldan tayyorlangan falga va boshqa materiallar
ishlatiladi. Mexaniq jihatdan mustahkamligi bo’yicha membranalar quyidagi turlarga bo’linadi:
1) zichlanuvchi (polimerdan tayyorlangan) membranalar;
2) qattiq strukturali membranalar;
3) g’ovakli membranalar;
4) g’ovaksiz (diffo’zion) membranalar.
G’ovakli
membranalar, ayniqsa teskari osmos, mikrofilmtrlash va ultrafilmtrlash
jarayonlarida keng qo’llanilmoqda. Diffo’zion membranalar
odatda gazlar va suyuq
aralashmalarni membrana orqali bug`latish va dializ usullari bilan ajratish uchun ishlatiladi.
Diffo’zion membranalarning amaliy jihatdan g’ovaklari bo’lmaydi. Bunday membranalardan
erituvchi va erigan moddalar konsentratsiya gradienti (molekulyar diffo’ziya) ta`sirida o’tadi.
Membranali qurilmaning turiga ko’ra, g’ovakli va diffo’zion
membranalar plastinaga
ochxshash, quvursimon yoki ichi bochsh tolalar (diametri 20-100 mkm, devorining qalinligi 10-
50 mkm) ko’rinishida tayyorlanadi. Membranalarni turli shaklga ega bo’lgan g’ovakli
tashuvchilarning ustiga joylashtirgan holatda (kompozitli membranalar) ham tayyorlash mumkin.
Membranali jarayonlarning fizik-kimyoviy asoslari
Eng muhim membranali jarayonlarning fizik-kimyoviy mohiyatlarini tushuntirib beramiz.
Teskari osmos. Ushbu jarayonda eritmalarni osmotik bosimdan katta bo’lgan bosim
)
(
P
bilan membrana orqali filtrlashdan iborat; bunda membrana erituvchini o’tkazib, o’zida
erigan moddalarning molekulalari yoki ionlarini ushlab qoladi. Ushbu jarayonning asosini osmos
hodisasi ya’ni erituvchining yarim o’tkazuvchi membrana orqali o’z-o’zidan muvozanat yo’z
berguncha eritmaga ochtishi
