25.4-rasm. Quvurli plyonkali absorber: 1 — qobiq; 2 — quvurlar;
Quvurli absorberda gaz bilan suyuqlik o’rtasidagi kontakt yupqa qatlamda (plyonkada)
yo’z beradi; absorbsiya jarayoni paytida sovib turuvchi issiqlik almashinish yuzasining ustida
suyuqlikning tez aralashishi yo’z beradi. Shu sababdan bunday qurilmalardan yuqori issiqlik
effektiga ega bo’lgan gaz aralashmalaridan kerakli komponentlarni ajratib olishda foydalaniladi.
Qarama-qarshi yo’nalishga ega bo’lgan plyonkali absorberlarda gazning mumkin bo’lgan
eng katta tezligi yuqori qiymatga ega (3-6 m/s). Ushbu absorberlarning gidravlik qarshiligi juda
kam. Shu sababli bunday absorberlardan gazning sarfi katta bo’lib, gidravlik qarshilikning
qiymati kam bo’lishligi talab qilingan va ajratish darajasi esa yuqori bo’lmagan holatlarda
ishlatish maqsadga muvofiqdir.
Nasadkali absorberlar. Bunday kolonnalar eng ko’p tarqalgan absorberlar qatoriga
kiradi. Har xil shaklli va turli o’lchamga ega bo’lgan qattiq jismlar, ya’ni nasadkalar bilan
to’ldirilgan vertikal kolonnalarning tuzilishi sodda va yuqori samaradorlikka ega bo’lgani uchun
ular sanoatda keng ishlatiladi.
25.5-rasm. Nasadkali absorber:
1 — qobiq; 2 — suyuqlik taqsimlagichi; 3 — nasadka qatlami; 4 — tayanch to’ri; 5 —
gidravlik zatvor.
Nasadkali kolonnalarda nasadkalar gaz va suyuqlik o’tadigan tayanch to’rlariga o’rnatiladi.
Qurilmaning ichki bochshlig`i nasadka bilan to’ldirilgan bo’ladi (25.5-rasm) yoki har birining
balandligi 1,5—3m bo’lgan qatlamlar holatida joylashtiriladi. Gaz to’rning tagiga beriladi,
sochngra nasadka qatlamidan o’tadi. Suyuqlik esa kolonnaning yuqorigi qismidan maxsus
taqsimlagichlar orqali sochib beriladi, u nasadka qatlamidan o’tayotganda pastdan berilayotgan
gaz oqimi bilan uchrashadi. Kolonna samarali ishlash uchun suyuqlik bir tekisda, qurilmaning
butun kochndalang kesimi bo’ylab bir xil sochib berilishi kerak. Bu qurilmaning kontakt yuzasi
nasadkalar yordamida hosil qilinadi.
Odatda nasadkali absorberlarning diametri 4 m dan ortmaydi. Katta diametrli kolonnalarda
gaz va suyuqlikni qurilmaning kochndalang kesimi bo’yicha bir mechyorda taqsimlash juda
qiyin, shu sababdan katta diametrli absorberlar samaradorligi ancha kam bo’ladi. Biroq sanoatda
diametri 12 m gacha bo’lgan absorberlar ham ishlatiladi.
Nasadkalar sifatida Rashig halqalari, keramik buyumlar, koks, maydalangan kvars,
polimer, halqalar, metalldan tayyorlangan to’rlar, sharlar, propellerlar, egarsimon elementlar va
boshqalar ishlatiladi (25.6-rasm). Nasadkalar samarali ishlashi uchun quyidagi talablar bajarilishi
kerak:
1) Nasadkalar hajm birligida katta yuzaga ega bo’lishligi;
2) Sochilib beruvchi suyuqlik bilan yaxshi aralashishi;
3) Gaz oqimiga nisbatan kam gidravlik qarshilik ko’rsatishi;
4) Sochiluvchan suyuqlikni bir xil tarqatishi;
5) Kolonnada harakat qilayotgan suyuqlik va gazlarning ta`siriga nisbatan kimyoviy
mustahkam bo’lishi;
6) Solishtirma og`irligi kam bo’lishi;
7) Mexaniq jihatdan mustahkam;
8) Arzon bo’lishi lozim.
Lekin amalda bunday talablarni qondiradigan nasadkalar uchramaydi, masalan, solishtirma
yuzaning katta bo’lishi, qurilma gidravlik qarshiligining ortib ketishiga olib keladi. Shuning
uchun sanoatda absorbsiya jarayonining asosiy talablarini qanoatlantiradigan nasadkalar
ishlatiladi. Sanoatda Rashig halqalari eng ko’p qo’llaniladi.
Nasadkali absorberlar bir qator afzalliklarga ega: tuzilishi sodda va agressiv suyuqliklar
bilan ishlash imkoniyati mavjud.
|
