|
-Ma’ruza: KASB KASALLIGINING OLDINI OLISH VA
|
| bet | 35/61 | | Sana | 29.09.2024 | | Hajmi | 4,17 Mb. | | #272893 |
Bog'liq 21.Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligicover maryam o10-Ma’ruza: KASB KASALLIGINING OLDINI OLISH VA SHAXSIY GIGIYENA.
Reja:
Kasb kasalliklari
Kasb kasalliklarini oldini olish 3.Shaxsiy gigena
Mehnat qilish jarayonida kishi organizmiga salbiy ta’sir etadigan ishlab chiqarishning nomaqbul omillari natijasida yuzaga keladigan inson sog‘lig‘idagi o‘zgarishlar kasb kasalligi deb ataladi. Ishlab chiqarishda kasb kasalliklari ish joylaridagi havoning changlanishi, gaz, shovqin va tebranishlar ta’siridan hamda havo harorati, bosimi, namligini o‘zgarib turishi natijasida paydo bo‘ladi.
Ishlab chiqarishdagi nomaqbul omillarning kishi organizmiga uzoq muddat ta’sir etishi oqibatida ishchi kasb kasalligiga chalinishi, natijadaish yoki butunlay yo‘qotishi mumkin.
Ishchilarning doimo sog‘lom yurishlari va mehnat qobiliyatlarini уo‘qotmasliklarida shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish katta rol o‘ynaydi.
Tana va qo‘lni toza bo‘lishi, ovqatlanishdan oldin qo‘1ni doimo sovunlab
yuvish, o‘zini va kiyimlarini ozoda tutish, vaqtida ovqatlanish va ish bilan dam olishni to‘g‘ri tashkil qilish – shaxsiy gigiyenaning asosiy talablari hisoblanadi KASB KASALLIKLARI — yomon mehnat sharoitlari va kasbga aloqador zararlarning organizmga taʼsiri natijasida paydo boʻladigan kasalliklar. Kasb kasalliklarining kechishi unga sabab boʻlgan zararli omillarning oʻziga xosligi, kuchi, davomiyligi va ularning birgalikdagi taʼsiriga bogʻliq. Kasb kasalliklarining zararli omillarini hisobga olgan holda belgilanadi. Kasb kasalliklarining fizik (kasbga aloqador karlik, vibratsiya kasalligi, nur kasalligi, kesson kasalligi, balandlik kasalligi va b.), biologik (infeksion va parazitar kasalliklar: brutsellyoz, kuydirgi) va kimyoviy omillar taʼsirida (q. Zaharlanish), baʼzi changlar uzoq vaqt nafasga olinganda (pnevmokonioz, bronxit va b.), shuningdek, jismoniy zoʻriqqanda yoki shikastlanganda (nevrit, bursit) vujudga keladigan turlari farq qilinadi. Kasb kasalliklarining kelib chiqishiga organizmning oʻta toliqishi va kasallikka qarshi kurasha olish faoliyatining pasayishi ham sabab boʻladi.Oʻzbekistonda Kasb kasalliklari roʻyxati va tegishli tavsiyanomalar OʻzR Sogʻliqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiklanadi. I. ch. texnologiyasining takomillashtirilishi, i. ch. jarayonlarini kompleks mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishning keng joriy etilishi, mehnat va dam olishning meʼyorida tashkil qilinishi, zararli korxonalarda qisqartirilgan ish kuni belgilanishi tufayli Kasb kasalliklari kamayib bormokda. Kasb kasalliklarini oldini olish, davolash, mexnat muhofazasini tashkil kilish ishlari bilan Oʻzbekiston Sanitariya, gigiyena va kasb kasalliklari i. t. instituti shugʻullanadi.
Zararli ishlab chiqarish omillari tashkilot xodimlarida kasalliklarga olib kelishi mumkin, bu esa mehnat qobiliyatini vaqtincha yoki doimiy yo'qotishiga olib keladi. Bunday vaziyatda ish beruvchi nima qilishi kerak?
Kasal ishchilarga qonun bo'yicha qanday kafolatlar berilgan? Xodimga mehnat majburiyatlarini bajarish yoki ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirishda ish beruvchining ko'rsatmasi bo'yicha zararli ishlab chiqarish omillari ta'sir qilishi va natijada kasb kasalligi kelib chiqishi mumkin. Ushbu kasallik vaqtincha yoki doimiy ish qobiliyatini yo'qotishiga olib keladi. Bu o'tkir (zararli ishlab chiqarish omillari xodimiga bir ish kuni yoki bir smenadan ko'proq vaqt davomida ta'sir qilish natijasida) yoki surunkali (zararli ishlab chiqarish omillari xodimiga uzoq vaqt ta'sir qilish natijasida) bo'lishi mumkin Kasbiy kasallik tashxisi qo'yilganda, uning ish (kasb) bilan aloqasi, mehnat qobiliyatini tekshirish, tibbiy va mehnat reabilitatsiyasi bilan bog'liq masalalarni hal qilishda, shuningdek xodimga sog'liq uchun etkazilgan zarar natijasida etkazilgan zararni qoplash bilan bog'liq masalalarni ko'rib chiqishda, Kasbiy kasalliklar ro'yxati *. (1). Bunga kimyoviy, fizikaviy, biologik omillarning ta'siri tufayli kelib chiqadigan kasalliklar, jismoniy a'zolar va jismoniy a'zolarning haddan tashqari yuklanishi bilan bog'liq kasalliklar, allergik kasalliklar va neoplazmalar kiradi.
SINOVSAVOLLARI
Kasb kasalliklari haqida tushuncha
Kasb kasalliklarini oldini olish ma’lumot
Shaxsiy gigena ma’lumot
Foydalanilgan adabiyotlar: “Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi”
O‘.R.Yo‘ldashev. O.D.Rahimov. 2002 yil Fan va texnologiya nashryoti
Internet manbalari
ZiyoNET>Библотека<“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi» http://library.ziyonet.uz>book
Baholash mezoni
Guruhda ishlashni baholash jadvali
-
Guruh
|
Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)
|
Taqdim etilgan axborot yaqqolligi
(2-5 ball)
|
Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-5
ball)
|
Umumiy ball miqdori (2+3+4)
|
Baho (5/4)
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
Har bir guruh mezonlar bo‘yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball – “a’lo”; 4– “yaxshi”; 3 – “qoniqarli”; 2 ball – “qoniqarsiz”.
Dars yakuni O‘qituvchi o‘tgan yangi mavzu bo‘yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o‘quvchilar javobini muhokama qilib, o‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi.
O‘quvchilar faoliyatini baholash mezonlari
|
90-100 %
|
5 baho “a`lo”
|
75 – 89 %
|
4 baho “yaxshi”
|
60 – 74 %
|
3 baho “qoniqarli”
|
Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi №11
|
| |
