“MUHANDISLIK VA KOMPYUTER GRAFIKASI” FANIDAN
TALABALARNING LOYIHALASH QOBILYATLARINI
RIVOJLANTIRISH USULLARI
Mirzayev Murodil Abdivosid o‘g‘li
Farg‘ona politexnika instituti, “Chizma geometriya va muhandislik grafikasi”
kafedrasi o‘qituvchisi
Ne’matjonov Odiljon Aziziddin o‘g‘li
43-22 ET va E
guruh talabasi
“Muhandislik va kompyuter grafikasi” detalarning ish chizmalarini
chizish, detallarni ajratib chizish va modellashtirish, loyihalash, animatsiya kabi
vositasi sifatida ishlatiladi. Muhandis-pedagoglarning loyihalash tizimi
chizmalarning qo‘lda (chizma taxtasida) chizishga emas, “elektron holatga”
aylantiribgina qolmay, kompyuterdagi grafik dasturlardan foydalanilgan hamda
kompyuter texnikasi o‘zining ma’lumotlar bazasi kengligi va ob’ektlarni
geometrik modellashning samarali usullaridan foydalanish imkoniyati
mavjudligi bilan ajralib turadi. Ya’ni bo‘lajak muhandis-pedagoglarni loyhalash
Современные решения проблем системы высшего, среднего образования и их решения
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
298
qobilyatlarini kompyuter grafikasi vositasida rivojlantirish metodikasini tashkil
etadi [1].
“Muhandislik va kompyuter grafikasi” fan sifatida shakllanganiga hali
ko‘p vaqt bo‘lmagan bo‘lsada, qisqa vaqt ichida rivojlanganining asosiy
sabablaridan biri bu, kam vaqt sarflash evaziga sifatli, aniq, hamda yuqori
natijalar olishga erishish mumkinligi, fanni rivojlanishiga, ommalashishiga olib
keldi. Hozirgi kunga kelib, “Muhandislik va kompyuter grafikasi” fani faqatgina
informatika va axborot texnologiyalari yo‘nalishi uchungina emas, balki boshqa
keng miqyosdagi mutaxassisliklar uchun ham qulay va samarali bo‘lib
qolmoqda. Masalan: mexanika-mashinasozligi, energetika, yerusti transport
tizimlari va ularning ekspluatatsiyasi (avtomobil transporti), tabiiy tolani
dastlabki ishlash texnologiyasi, yengil sanoat buyumlari va konstruktsiyalarini
ishlash texnologiyasi” (tikuv buyumlari), bino va inshootlar qurilishi,
muhandislik va kommunikatsiyalari qurilishi, shaharsozlik qurilishi, arxitektura,
qishloq hududlarini arxitekturaviy loyihalashni tashkil etish va boshqa
rivojlangan yo‘nalishlar uchun juda kerakli soha sifatida o‘rganilmoqda.
“Muhandislik va kompyuter grafikasi” fanida chizmalar, ishchi chizmalar
chizishda va amaliy masalalarni kompyuterdan foydalanib loyihalanadi [4].
“Muhandislik va kompyuter grafikasi” fani chizma geometriya va muhandislik
grafikasi, muhandislik chizmasi va eskiz, muhandislik grafikasi fanining keyingi
bosqichi bo‘lib, ya’ni o‘z o‘zidan ko‘rinib turibdiki ushbu fanni o‘rganishdan
oldin, chizma geometriya va muhandislik grafikasi, muhandislik chizmasi va
eskiz, muhandislik grafikasi kabi fanlarni o‘zlashtirmasdan turib ushbu fanni
o‘zlashtirib bo‘lmaydi. “Muhandislik va kampyuter grafikasi” fanini o‘rganishda
eng rivojlangan va ommabop Rossiyaning Askon firmasi mahsuloti Kompas 3D
V16 grafik dasturi chizma geometriya va muhandislik grafikasi asosida
yaratilgan bo‘lib, chizma geometriya va muhandislik grafikasi fanidagi barcha
qonuniyatlarni, qoidalarni, standartlarni, o‘rganmasdan turib rejalashtirgan
loyihallarni ushbu grafik dastur orqali bajarilsa mutloqo to‘g‘ri hisoblanmaydi.
Oliy va o‘rta ta’lim tizimida pedagogik – psixologik muammolarning zamonaviy yechimlari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
299
OTMlarda barcha fanlar qatori “Muhandislik va kompyuter grafikasi”
fanini o‘qitish jarayonini loyihalash bo‘yicha bir nechta olimlar ilmiy tadqiqot
olib borganlar. Bu izlanishlar natijasiga ko‘ra muhandislik va kompyuter
grafikasi fanini chizmachilik, chizma geometriya va muhandislik grafikasi kabi
fanlar bilan o‘zaro bog‘liq va ularning keyingi bosqichi deb qarash mumkindir
[2].
E.I. Ro‘zievning ilmiy tadqiqot natijalarini keltirishimiz mumkin. E.I.
Ro‘ziev bu sohada o‘zining “Grafika” integrativ kursini mukammal ishlab
chiqib, o‘qitish metodikasini tavsiya etgan. Unda “Kompyuter grafikasi” fanini
o‘qitish muammolari va boshqa fanlar bilan bog‘liqligi, kompyuter grafikasi fani
o‘qituvchisi ega bo‘lishi kerak bo‘lgan grafik talablar haqida keng yoritilgan.
E.M. Kudryavtsev (2000) KOMPAS 3D V17.1 grafik dasturidan mexanik
tizimlarini modellashtirish, loyihalash, hisoblash bo‘yicha izlanishlar olib borib,
o‘z ilmiy natijalarida isbotlab o‘tgan.
V.P. Bolshakov, A.V.Chagina lar (2016) “Muhandislik va kopyuter
grafikasi” fanni o‘qitishda yangi metodlardan foydalanib loyihalashning amaliy
va nazariy bajarilishi bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib borgan.
Bugungi kunda “Muhandislik va kompyuter grafikasi” fanini o‘qitishda
AutoCAD, ADT 2007, Google Sketchup Pro 2016 v16, Autodesk 3ds Max
grafik dasturlardan foydalanib o‘qitilib kelmoqda. Bo‘lajak muhandis-
pedagoglar uchun loyihalashda eng samarali va qulay grafik dasturlardan
KOMPAS 3D V17.1 grafik dasturi hisoblanadi.
Oliy ta’lim muassasalarida “Muhandislik va kompyuter grafikasi” fanini
o‘qitish xolatini o‘rganish, tahlil etish, o‘qitilishda mavjud muammolarni
aniqlash hamda ushbu fan bo‘yicha talabalarning fazoviy tasavvurini
rivojlantirishga qo‘yiladigan talablar o‘rganildi.
Bo‘lajak muhandis-pedagoglarning ijodiy faolligini rivojlantirish,
loyihalashda hamda “Muhandislik va kompyuter grafikasi” fanini o‘qitish
Современные решения проблем системы высшего, среднего образования и их решения
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
300
jarayonining metodik tizimini loyihalashning qobilyatlari asosida fanni o‘qitish
jarayonining metodik tizimini takomillashtish maqsadga muvofiq bo‘ladi.
|
