|
Narxlar „urushi" mexanizmi
|
| bet | 144/192 | | Sana | 19.01.2024 | | Hajmi | 2,21 Mb. | | #140803 |
Bog'liq Toshkent – 2023 Mavzu 1«Menejment va marketing asoslari» fanininNarxlar „urushi" mexanizmi. Differensiallanmagan oligopo-liyada hamma tovarlar asosiy deb qabul qilinadi va xaridor tanlpvi, asosan, narx va ko‘rsatiladigan xizmatlarga asoslanadi. Agar firma peshqadam tartib o‘rnatish kuchiga va bozorni direktiv narx qabul qilishga majbur bo‘lmasa, bunday shartlar narxlar bo‘yicha raqobatga yo‘l ochib beradi. Agar narx bo‘yicha raqobat yuzaga kelsa, hamma raqobatchilarning rentabelligi yomonlashadi. Narx-lar „urushi" ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:
bitta firma narxlarini pasaytirsa ko‘proq, xaridorlarni jalb etadi va bozor ulushining qayta taqsimlanishiga olib keladi;
shu firmaga tegishli bozor ulushi ortadi va uning ulushi kamayayotgani raqobatchilar darrov his qiladilar va bunday qayta taqsimlashga qarshi ular ham narxlarni pasaytiradilar;
tovar bozorida global talab kengaymasligi sababli, narxlarning pasayishi bozor umumiy hajmining o‘sishiga olib kelmaydi.
Raqobat xulq-atvori variantlari. Raqobat xulq-atvori tushun-chasi ostida firma qaror qabul qilish jarayonida o‘z raqobatchila-riga nisbatan egallaydigan vaziyat tushuniladi. Ularni qoyidagicha guruhlash mumkin: , mustaqil atvor;
kooperativ atvor;
moslashuvchanlik atvori;
ilgarilovchi atvor;
agressiv atvor.
Kurashuvchi marketing. Rivojlangan iqtisodiy davlatlarda oli-gopoliya ko‘p uchraydi va sanoatning ko‘pgina sektorlarida firma-lar to‘yingan bozorlarda bir-biriga qarshilik ko‘rsatadilar. Bunday vaziyatlarda muvaffaqiyatning muhim omili bo‘lib, raqobatchilar faolligini bostirish hisoblanadi. „Kurashuvchi" marketing raqobat kuchlarining tahlilini tizimli tarzda o‘tkazishni va raqobatchilarga qarshilik ko‘rsatish strategiyasini ishlab chiqishni nazarda tutadi.
Raqiblarga nisbatan munosabat har qanday strategiyaning markazini tashkil qiladi. Bunday pozitsiya batafsil tahlilga asoslan-gan bo‘lishi kerak.
Porter raqobatni tahlil qilish vazifalarini quyidagicha tavsif-laydi: „Raqiblarni tahlil qilishdan maqsad har bir raqobatchi olib borishi mumkin bo‘lgan strategiyadagi o‘zgarishlarning xarakte-rini va muvaffaqiyat qozonish ehtimolini bilishdan iboratdir..."
Raqobatni kuzatib borish tizimi quyidagi to‘rtta asosiy savolga javob topishga asoslanadi:
Raqobatchining‘ asosiy maqsadlari nimadan iborat?
Ushbu maqsadlarga erishish uchun ayni paytdagi joriy stralegiya qanday?
Raqiblar o‘z strategiyasini amalga oshirish uchun qanday vositalarga egalar?
—Ular kelgusida qanday strategiyalarni ilgari surishlari mumkin?
Dastlabki uchta savolning javobi kelgusi strategiyalarni avvaldan bashorat qilishga imkon beradi. To‘rtta savolning barchasi bo‘yicha to‘plangan ma’lumotlarni tahlil qilish natijasida ra-qiblarning faoliyati to‘g‘risida to‘liq tasavvurga ega bo‘lish mumkin. Ko‘plab yirik firma va kompaniyalar raqobatni kuzatishga katta e’tibor berib, kerakli ma’lumotlarni to‘plash uchun katta mab-lag‘larni sarflaydilar. Bunga bir necha misollar keltirishimiz mumkin:
IBM korporatsiyasi tarkibida tijoriy tahlil bo‘linmasi tashkil etilgan bo‘lib, u raqobatga oid ma’lumotlarni to‘plash va taqdim etish bilan shug‘ullanadi;
„Texas Instruments" raqobatchilar bilan hukumat o‘rtasida tuzilgan shartnomalarni muntazam ravishda o‘rganib borib, ularning texnologik afzallik darajasini baholab boradi;
„Citicorp" kompaniyasida esa „raqobatli razvedka bo‘yicha menejer" lavozimi kiritilgan;
McDonalds o‘z restoran boshqaravchilariga AQShdagi eng kuchli raqobatchilar — „Burger King" va „VVendy" firmalarining reklama materiallari va takliflarini yuborib turadi.
|
| |
