• Funktsional boshqaruv
  • Xodimlarni boshqarish tizimi deganda
  • Xodimlarni boshqarish tizimi
    		•

    Menejment va marketing




    Download 2,21 Mb.
    bet89/192
    Sana19.01.2024
    Hajmi2,21 Mb.
    #140803
    1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   192
    Bog'liq
    Toshkent – 2023 Mavzu 1«Menejment va marketing asoslari» faninin

    Xodimlarni boshqarish deganda korxonada band bo‘lgan kishilar salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish, ularning normal (mq’tadil) faoliyat ko‘rsatishi uchun zaruriy shart-sharoit yaratish bo‘yicha o‘zaro bog‘langan tashkiliy-iqtisodiy va sotsial tadbirlar tizimi tushuniladi. Bunday boshqaruv funktsional va tashkiliy boshqaruvlarga bo‘linadi.
    Funktsional boshqaruv deganda bevosita kadrlar masalasini echish bilan bog‘liq masalalar, ya’ni kadrlarni tanlash, ishdan bo‘shatish, malakasini oshirish, ish haqi va xokazolar tushuniladi.
    Tashkiliy boshqaruv tushunchasi kadrlar ishi uchun bevosita javob beruvchi barcha shaxs va institutlar ya’ni rahbarlar, kadrlar bo‘limi, kasaba uyushmalar va boshqalarni o‘z ichiga oladi. Boshqaruv tizimi to‘g‘risida ikki og‘iz so‘z. Xodimlarni boshqarish tizimi deganda korxonada band bo‘lgan kishilar salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish, ularning normal faoliyat ko‘rsatishi uchun zaruriy shart-sharoit yaratish bo‘yicha o‘zaro bog‘langan iqtisodiy-tashkiliy va sotsial tad’birlar tizimi tushuniladi. Tarkiban bu tizim qqyidagilarni o‘z ichiga oladi.


    Xodimlarni boshqarish tizimi



    Ish sharoiti

    • mehnatning ruhiy-fiziologik talablariga rioya qilish;

    • mehnat ergonomikasi talabalariga rioya qilish;

    • mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligini ta’minlash;

    • tabiatni muhofaza qilish va h.q.

    Mehnat munosabatlari

    • shaxsiy va guruhlar munosabatlarini tahlil qilish va muvofiqlashtirish;

    • rahbarlar munosabatlarini tahlil qilish va muvofiqlashtirish;

    • ishlab chiqarishdagi ixtiloflar, nizolar, asabbuzarliklarni boshqarish;

    • kasaba uyushmalari bilan o‘zaro munosabatlarni boshqarish va h.k.

    Kadrlarni hisobga olish va rasmiylashtirish

    • ishga qabul qilish, ishdan bo‘shatish, bir joydan ikkinchi joyga o‘tishlarni rasmiylashtirish;

    • kadrlar boshqaruv tizimini axborotlar bilan ta’minlash;

    • kasbiy yo‘nalishlarni aniqlash;

    • bandlikni ta’minlash.

    Xodimlarni rejalashtirish va xodimlar marketingi

    • xodimlarni boshqarish strategiyasini ishlab chiqish;

    • kadrlar salohiyatini tahlil qilish;

    • mehnat bozorini o‘rganish, xodimlarga bo‘lgan ehtiyojni rejalashtirish, reklamani uyushtirish;

    • korxonani kadrlar bilan ta’minlovchi tashqi manbaalar bilan aloqasini o‘rnatish;

    • vakant(bo‘sh) joylarga nomzodlarni aniqlash va baholash;

    • kadrlarni joriy baholab borish.

    Kadrlarni rivojlantirish

    • kadrlarga iqtisodiy va texnikaviy bilimlar berish;

    • qayta tayyorlash va malaka oshirish;

    • zaxiradagi kadrlar bilan ishlash;

    • amal va martabani nazorat qilish va rejalashtirish;

    • yangi xodimlarni kasbiy va sotsialpsixologik kqnikmasini ta’minlash

    Mehnatni rag‘batlantirish vositalarini takomillashtirish

    • mehnat jarayonlarini normalashtirish va tarifikatsiyalash;

    • ish haqi tizimini ishlab chiqish;

    • ma’naviy rag‘batlantirish vositalaridan foydalanish;

    • foyda va kapitalga qatnashish hissasini ishlab chiqish;

    • motivatsiya va uni boshqarish.

    Huquqiy xizmat

    • mehnat munosabatlaridagi huquqiy masalalarni echish;

    • xodimlarni boshqarishga ta’luqli farmoyishli hujjatlarni kelishtirish;

    • xo‘jalik faoliyatidagi huquqiy masalalarni echish.

    Sotsial tuzilmani rivojlantiri

    • umum ovqatlanish muassasalarini boshqarish;

    • kommunal xo‘jalik sohani boshqarish;

    • jismoniy tarbiya va madaniyatni rivojlantirish;

    • sog‘liqni muhofaza qilish va hordik chiqarishni ta’minlash;

    • bolalar muassasalari bilan ta’minlash;

    • sotsial nizolarni boshqarish;

    • xalq iste’mol mollari va oziq-ovqat mahsulotlarini sotilishini ta’minlash

    Boshqarishning tashkiliy tarkibini ishlab chiqish tizimi

    • boshqarishning shakllangan tashkiliy tarkibini tahlil qilish;

    • boshqarishning tashkiliy tarkibini loyihalashtirish;

    • shtatlar ro‘yxatini ishlab chiqish;

    • boshqarishning yangi tashkiliy tarkibini tuzish

    Xodimlarni boshqarish ikki guruhdan iborat tamoyillarga asoslanadi.
    Har bir tamoyil xodimlarni boshqarishning u yoki bu jihatini takomillashtirishga xizmat qiladi (8.4-jadval). Masalan, ilg‘orlik tamoyili korxona doirasidagi boshqaruv tizimining chet el yoki mahalliy ilg‘or korxonalar boshqaruv tizimiga mos keladimi, zamon talabiga javob beradimi yoki yqqmi degan savolga javob bersa, muvoziylik tamoyili esa xodimlar boshqaruvidagi tezkorlikni oshiradi va hokazo.

    Xodimlarni boshqarish tamoyillari



    №

    Xodimlar bilan ishlashning umumiy tamoyillari

    №

    Xodimlar bilan ishlashning tashkiliy tamoyillari

    1

    2

    3

    4


    Samaradorlik


    Kontsentratsiya


    Ilg‘orlik


    Ixtisoslashtirish


    Istiqbollilik


    Muvoziylik (paralel’nost’)


    Komplekslik


    Ixchamlik (adaptivnost’)


    Tezkorlik


    Izchilik (preemstvennost’)


    Optimallilik


    Uzluksizlik


    Oddiylik


    Bir me’yorlilik


    Ilmiylilik


    Texnologik birlik


    Ko‘p bo‘g‘inlilik


    Badastirlik (komfortnost’)


    Avtonomlilik


    Boshqarishda kollegialik


    Barqarorlik








    Ko‘p qirralilik








    Rejalilik








    Rag‘batlantiruvchi








    Tanlash va joy-joyiga qo‘yish








    Samarali bandlilik







    Korxonada band bo‘lgan barcha xodimlar ikki toifadan iborat:

    • ishlab chiqaruvchilar yoki xizmat ko‘rsatuvchilar;

    • boshqaruvchilar (rahbarlar, mutaxassis-menejerlar).

    Xodimlarni, ya’ni inson omilini boshqarish quyidagi jihatlarni boshqarishni o‘z ichiga oladi.
    Ishlab chiqarishni boshqarish tizimida mehnat resurslarini boshqarish juda ham murakkabdir. Chunki ishlab chiqarish va boshqarish masalalarining markazida odamlar-ishchilar, mutaxassislar va rahbarlar turadi. Korxona maqsadiga erishish va rejalarning bajarilishi faqat shular ishtirokida bo‘ladi. Inson omilini hisobga olmaslik, insonga bee’tiborlik iqtisodda kamsamaralikka va ishlab chiqarish samaradorligini pasayishiga olib keladi.
    Mehnat resurslarini boshqarishning asosiy maqsadi ishchilar va xodimlarning qobiliyatlarini, yanada jadal va unumli mehnat qilishga qo‘zg‘atishdir.
    Inson omiliga e’tibor, odamlarga nisbatan jiddiy, mas’uliyat bilan yondoshish mehnat resurslarini boshqarishning bosh g‘oyasidir.
    Xodimlarni rejalashtirish-bu inson omiliga bo‘lgan ehtiyojni oldindan aniqlashdir. Bu jarayon uch boqichdan iborat (sxema).







    Mavjud








    istiqbolda mehnat







    xodimlarni

    1

    Xodimlarni
    Baholash




    2

    xodimlarga bo‘lgan




    3


    rivojlantirish dast-urini chiqish













    talabni rejalashtirish











    Download 2,21 Mb.
    1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   ...   192




    Download 2,21 Mb.