131
13-rasm. Metallurgik pechlarning fundamentlarining turlari
Pechlar fundamentlari turli konstruksiyada bo‗lib, ularning asosiylari:
a) butun yuza bo‗ylab;
b) tasma shaklida, ya‘ni ensiz, uzun plitalar holida;
d) alohida-alohida blok plitalar holida tayyorlanadi.
Butun yuza bo„yicha bajariladigan fundamentlar - asosan yallig‗
qaytaruvchi, marten va boshqa shu kabi pechlar uchun qo‗llaniladi, bunday pechlar
tagining sovishi maqsadga muvofiq emas.
Tasma shaklida va bloklar holida tayyorlangan fundamentlar esa aksincha
tagi sovitiladigan pechlar (masalan, metall boyitma eritiladigan pechlar) da
qo‗llaniladi.
Pechlarning fundamentini tayyorlashda xarsangtoshlardan, beton, qurilish va
o‗tga chidamli g‗ishtlar, hamda chiqindi shlaklardan foydalaniladi.
Eritish pechlarini qurishda uning atrofiga suv to‗planishiga nihoyatda ehtiyot
bo‗lishi shart. Suv to‗planishi
natijasida portlash, pechlarning yyemirilishi va
ishchilar jarohatlanishi mumkin. Shularning oldini olish maqsadida pechlar suv
o‗tgan inshootlardan (suv quvuri, kanalizatsiya)
yiroqda quriladi, shuningdek
pechlar-ning atrofiga drenajlar quriladi.
5.4.3. Pechlarning korpusi
Pechlarning asosi futerovkadan, (o‗tga chidamli g‗ishtlardan terilgan devori)
tashqi mahkamlagichdan, xomashyo solinadigan va
tayyor mahsulot olinadigan
hamda gazlar harakatlanadigan yo‗ldan tashkil topgan.
132
Pech asosining mahkamlagichlari pechlarning turiga qarab, alohida-alohida
metalldan tayyorlangan, metall belbog‗lar holida yoki pech asosini to‗la qoplagan
metall qobig‗dan iborat bo‗ladi, (14 - rasm).
Qoplamaga ishlatiladigan metall listlarning qalinligi 8mm dan 30 mm ga
boradi.
To‗g‗ri to‗rtburchak shaklidagi pechlarning
shipi yarim yoy shaklida
quriladi, sabab pechdagi issiqlik nuri eritilayotgan mahsulot tomon yo‗naltirishdir.
Shuning uchun pechlar shipini tayyorlash katta javobgarlikni talab qilib, yoyni
qurishda unga tushadigan tayanch kuchi P quyidagi formula orqali hisoblanadi:
