233
2. Telemexanika va aloqa tizimlari, elektr ta’minoti
va elektr taqsimlovchi
chitlar, to‘g‘rilagichlar hamda chiziqli-Kross qurilmalari jihozlanadi.
3. Dispetcher punktining maxsus xonasiga (boshqalardan ajratilgan)
akkumulyator batareyalar joylashtiriladi. Gidromelioratsiya va boshqa suv xo‘jaligi
tizimlarida bir ob’ktda boshqariladigan ob’ektlar soni juda katta bo‘lishi mumkin.
Dispetcherlik shitlari va pultlari
Tizimni dispetcherlik punktlarida nazorat qilishda telemexanika shit, va
pultlardan foydalaniladi. Qoida tariqasida,nisbatan kichik
telemexanika tizimlari
uchun barcha boshqaruv faqat pultlardan amalga oshiriladi, buning ustiga barcha
boshqarish uskunalari, signal elementlari, tele-o‘lchash asboblari, akustik qurilmalar,
telefon, mikrofon va h.k. joylashtiriladi. Odatda, kichik suv xo‘jaligi inshootlari uchun
bir yoki ikki telemexanika to‘plami bilan cheklangan masofadan boshqarish pultlarini
o‘rnatish, undan barcha boshqarish amalga oshiriladi.
Juda katta tizimlar, ayniqsa,
pultda mnemonik tutashuv va uni pultga joylashtirish mumkin bo‘lmasa, tizimning
mnemonik tutashuvi bilan alohida boshqaruv panelini qo‘shimcha o‘rnatish kerak
bo‘ladi.
1. Dispetcher punktlari va ularda shitlar ikki turi - yorug‘ va qorong‘i ranglari
qo‘llaniladi. Erug‘ shitlar yonib turuvchi simvollarga ega bo‘ladi. Shunday qilib, kalit
belgisi o‘z holatiga qarab qizil yoki yashil rangda yoritiladi. Nazorat ob’ekt
holati
o‘zgarsa (yoki holati) miltillovchi ranglar bilan yoritiladi dispetcherning ye’tiborini
tortadigan nurlar tarqaladi. Ranglar nomlangan operatsiya yordamida yonib to‘xtaydi
ramzlar va chiroq bir tekis yonay boshlaydi. Shuning uchun, yengil shitda
ob’ektlarning holati yorug‘lik signallari bilan aniqlanadi. Dispetcherning tavsiyasiga
ko‘ra, yorug‘lik shiti o‘chishi mumkin va u so‘nadi, lekin yangi signal yuzaga kelganda
avtomatik ravishda yonadi va yorug‘lik signali paydo bo‘ladi.
2. Qorong‘i shit ustida kommutatsiya uskunasining
holati qurilma tomonidan
ishg‘ol qilingan ikki xil pozitsiyadan biri bilan belgilanadi. Ramzlar bir ajralmas
ogohlantirish lampalari qo‘llaniladi, ramz qachon bir yonib o‘chib chiroq joy yonib-
o‘chish o‘rnini mos bo‘lmagan xolda sodir bo‘ladi. Xuddi shuningdek yorug‘lik
shitida, operatsiya to‘xtatilganda ramzning miltillashi ham to‘htaydi.
Qorng‘i shitda normal holatda lampalarning yonishi tasvirlanishi bo‘lmasligi
tufayli shitda boshqa ramzlar bo‘lmasligidir.
