236
vositadir. Avtomatik ravishda ishlay oladigan har qanday boshqaruv-qurilmasiga ega
bo‘lgan qurilma mantiqiy modul qurilmadir.
Dasturli mantiqiy kontrollerlar (DMK)
- texnologik jarayonlarni
avtomatlashtirish uchun ishlatiladigan texnik qurilmalar.
Bu real vaqtda ishlaydigan
elektron ixtisoslashtirilgan qurilma.
DMK raqamli dasturlashtirilgan va shu tariqa juda osonlik bilan muayyan
jarayon talablariga moslashtirilgan bo‘lishi mumkin. Zamonaviy mashinalar va ishlab
chiqarish jarayonlariga o‘sib borayotgan talablar tufayli DMK avtomatlashtirish
yechimlari kundalik sanoat ishlab chiqarishning ajralmas qismiga aylandi.
DMKning asosiy ishlash tartibi uzoq muddatli avtonom foydalanish, ko‘pincha
salbiy
ekologik sharoitlarda, jiddiy parvarish qilmasdan va inson aralashuvisiz
ishlatilishidir. DMKlardan odatda jarayonlarni boshqarish uchun, ob’ektning holatini
aniqlash va nazorat amallarini chiqarish uchun kirish va chiqishlar yordamida
foydalaniladi.
Dasturlashgan mantiq kontrolleri raqamli texnologiyalar
yordamida turli xil
ilovalar, mashinalar, tizimlar va jarayonlarni yoki quvvatni boshqarishni individual
nazorat qilish uchun ideal yechimdir.
4.11. PLK kontrollerlarni umumiy ko‘rinishi
Dasturli mantiq kontroller - axborotni to‘plash, aylantirish, qayta ishlash, saqlash
va boshqarish buyruqlarini hosil qilish uchun mo‘ljallangan mikroprotsessor qurilmasi
bo‘lib, ular nazorat
obyekt
iga ulangan sonli kirish va chiqishlar, datchiklar, kalitlar,
o‘zgartkichlar ega bo‘lib, real vaqtda ishlashga mo‘ljallangan.
4.12-rasm. Kontrollerni sxemasi
237
Odatda, DMK quyidagi qismlardan iborat:
misol uchun, tugmalar, yorug‘lik
to‘siqlari yoki harorat sensorlari kirish orqali boshqaruv blokiga ulanadi. Ushbu
komponentlar tufayli DMK tizimi mashinaning hozirgi holatini kuzatishi mumkin.
Chiqish DMK muayyan mashinani boshqarish
uchun foydalanadigan elektr
motorlar, gidravlik klapanlar kabi qurilmaga ulangan.
Foydalanuvchi dasturi - DMK uchun dasturiy ta’minot, kirishlar aktivlashtirish
qarab chiqish kommutatsiyasini beradi.
Aloqa interfeysi PLK ni boshqa tizimlarga ulash uchun ishlatiladi.
DMK shuningdek, o‘z elektr ta’minoti, Markaziy protsessor va ichki shinasini
o‘z ichiga oladi.
Hozirgi
vaqtda
ishlatilayotgan
releli-kontaktli
boshqaruv
tizimlari
ishonchliligining pastligi, ochiq kontaktlarning mavjudligi va boshqalar bilan
xarakterlanadi. Lokal boshqarish tizimlarini avtomatlashtirish uchun dasturli mantiqiy
kontrollerlardan foydalanish eng samarali hisoblanadi.
DMK tarkibi va ishlash prinsipining soddalashtirilgan tasviri 4.13-rasmda
ko‘rsatilgan. Bu DMK uch asosiy bo‘limlardan iborat:
Kirish; Chiqish; Markaziy blok.
4.13-rasm. PLK tarkibi va ishlash prinsipining soddalashtirilgan tasviri
