Yassi yuzali kollektorlarda – yassi absorber (nur yutish moslamasi)dan keyin
(ko‘pincha qora yuzali nur yutuvchi yuzali metall plastina) issiqlik eltgich (teplonositel) harakatlanadigan nur yutish naychalar joylashadi. Yig‘ilgan issiqlik
energiyasining atrof muhitga va tashqariga behuda sarf bo‘lishidan saqlash
maqsadida issiqlik eltgich harakatlanuvchi naychalarning orqa va yon tomonlari
issiqlikni izolyatsiyalovchi material bilan yopiladi.
Absorberning old tomoni oyna bilan qoplanadi. Quyosh nuri oynadan bemalol
to‘siqsiz issiqlik eltuvchiga o‘tadi. Absorberning ijobiy xususiyati shundaki, unga
tushgan quyoshning energiyasi va infraqizil nurlari yutiladi. Issiqlik eltuvchi
tomonidan quyoshdan yutilgan issiqlik energiyasi orqaga qaytmaydi balki, u yerda
saqlanib qoladi. Qalin yuzali old oyna va issiqlik eltuvchi naycha oralig‘idagi havo,
konveksiyasining yo‘qligi sababli issiq harorat konvektorda to‘planish imkoniyatiga
ega.
Ayrim holatlarda uskunaning narxi va og‘irligi ortishiga qaramasdan
kollektorning old oynasi ikki qavat qilib qoplanadi. Bundan kutiladigan natija
kollektordagi foydali ish koeffitsientini oshirishdan iborat.
O‘ta yuqori sifatli kollektorlar issiqlik eltuvchini 150
0
C gacha qizdirishi
mumkin. Ammo ko‘pchilik quyosh kollektorlarida issiqlik eltuvchisining harorati
qaynash haroratiga ham yetib bormaydi. Shu sababli, yassi yuzali kollektorlar uzoq
muddat texnik ko‘riksiz ishlatilishi mumkin.
Vakuumli kollektorlar o‘z nomiga mos holda issiqlikni to‘plash xususiyatiga
ega. Ushbu qurilmalarda issiqlikni generatsiyalovchi (o‘zgartiruvchi) elementlar
vakuum hosil qiluvchi shisha naychalarga payvandlangan. Shisha qizigan
elementlardan chiquvchi infraqizil nurlarni yutish qobiliyatiga ega, shu sababli
nurning qaytishiga to‘sqinlik qiladi. Chunki unda konveksiya natijasidagi sovutish
tizimi mavjud emas.
Vakuumli kollektorlar qattiq sovuqda, bulutli ob-havoda ham samarali ishlaydi,
quyoshda ular issiqlik eltuvchini 300
0
C gacha qizdirishi mumkin.
122
Ushbu xususiyatlari tufayli vakuumli kollektorlar juda murakkab va qimmat
turadi. Mazkur tipdagi kollektorlar ortiqcha issiqlikni tashqariga chiqarib yuborishga
mo‘ljallangan maxsus kontrollerlar bilan jihozlangan.
