• 2.2. Xammal rayonlarında da ğ-m əd ən v ə ilk emal mü əssis əl ərinin in şası m ənb əl əri.
    		•

     Xammalın selektiv üsulu il




    Download 349,15 Kb.
    Pdf ko'rish
    bet4/9
    Sana08.12.2023
    Hajmi349,15 Kb.
    #113754
    1   2   3   4   5   6   7   8   9
    Bog'liq
    Aysen-Valide-dissertasiya
    aytacdünya, 04(meqale), movzu 7., Fransuaza Saqa “Salam Kədər” əsəridocx, ISGUZAR-YAZISMALAR-I-KOLOKVIUM-2003, 6mdk, 532009154
    2.1. Xammalın selektiv üsulu ilə emalı. 
    Elm və texnikanın inkişafı, texnoloji proseslərin təkmilləşməsi 
    kompleks xammallardan faydalı elementlərin şıxarılma əmsalını 
    xeyli artırmışdır. Əgər 20-ci illərdə onların tərkibindən çıxarılan 
    elementlərin sayı 7-8-dən artıq deyildisə, indi 50-yə qədər müxtəlif 
    elementlərin çıxarılması mümkündür. Lakin uzun müddət 
    respublika xammal satışından cüzi miqdarda vəsait əldə etmiş, ona 
    qalan isə ətraf mühiti çirkləndirən küllü miqdarda tullantılar 
    olmuşdur. Filizçay polimetal filizinin kompleks emalı yeni və 
    müasir texnologiya üsullarına əsaslanmalıdır. 
    Xammalın selektiv üsulu ilə eamlı zamanı alınan konsentrat
    “ Elektrosink” zavodunda və qonşu ölkələrin birinin mis-kimya 
    kombinatına aparılmalı idi. Bu varianta görə xammalın emalı onun 
    potensial qiymətinin yarıdan çoxunun itirilməsinə səbəb olur. 
    Tullantı halında küllü miqdarda gəlir mənbəyi olan bu maddi 
    nemətlət ətraf mühitin çirklənməsi mənbəyinə çevrilər. Itirilən və 
    ekoloji mühiti tənəzzülə uğradan xammallar, əlvan metallar az 
    tapılan qiymətli və gəlir gətirən elementlərdir. 
    Bu üsula görə xammaldan alınan pirit konsentratı kombinat 
    ə
    razisində ya anbarlaşdırılmalı, ya da müəyyən müddət ərzində 
    istifadəsiz qalmalı idi. Belə prosesin yerinə yetirilməsi təxminən 
    25-30 faiz xammalın itirilməsi deməkdir. [1] 

    32 
    2.2. Xammal rayonlarında dağ-mədən və ilk emal
    müəssisələrinin inşası mənbələri. 

    Faydalı qazıntı rayonunda dağ-mədən və metallurgiya 


    zavodlarının tikilməsi və burada istehsal olunan konsentratdan mis 
    ş
    teyni, təmiz olmayan qurğuşun, mis-qurğuşun yarım fabrikatının 
    alınmasını nəzərdə tutulur. Kükürd konsentratının isə emalı nəzərdə 
    tutulmur.
    Belə proses ekoloji baxımdan son dərəcə zərərlidir. Təkibində 
    yüz min tonlarla kükürd xammalı olan piritin yandırılıb və ya 
    istifadəsi, havaya buraxılması Zaqatala və Balakən rayonlarının 
    təbii şəraitinə, meşə sərvətlərinə ciddi təhlükə törədə bilər. Digər 
    tərəfdən hazırda respyblikanın, ona qonşu olan dövlətlərin kükürd 
    turşusunda olan küllü miqdarda tələbatı şəraitində xammalının 
    itirilməsi iqtisadi gerilikdən basqabir şey deyil. [1] 

    33 

    Download 349,15 Kb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9




    Download 349,15 Kb.
    Pdf ko'rish