cm bo‘lgan sharsimon bo‘shliq mavjud va u sindirish
ko‘rsatkichi 4/3 ga teng bo‘lgan suv bilan to‘ldirilgan. Ushbu
bo‘shliqqa parallel yorug‘lik nurlari tushadi. Bo‘shliqqa kirib
boradigan yorug‘lik nurining radiusini (cm) aniqlang.
205. Yorug‘lik nuri birinchi muhitdan ikkinchi muhitga
o‘tganda sinish burchagi 45° va birinchi muhitdan uchinchi
muhitga o‘tganda esa sinish burchagi 30° (nur aynan bir xil
burchak ostida tushmoqda ). Uchinchi muhitdan ikkinchisiga
65
o’tayotgan nur uchun to‘la ichki qaytishning chegaraviy
burchagini toping.
206. Yorug‘lik nurining havodan 40 cm qalinlikdagi suv
qatlamiga tushish burchagi suv uchun to‘la ichki qaytish
burchagiga teng. Ushbu suv qatlamidan o‘tishi natijasida
nurning
siljishini
hisoblang
( cm).
Suvning
sindirish
ko‘rsatkichi 4/3 ga teng.
207. Suv rezervuarining chuqurligi 2 m ga teng. Agar
uning pastki qismiga, suvga egilib va vertikal pastga qarab ,
nazar solinsa, suv rezervuarining chuqurligi qanchaga tengdek
ko‘rinadi ( cm) aniqlang. Suvning sindirish ko‘rsatkichi 4/3 ni
tashkil qiladi. Burchaklar kichik deb hisoblang, ya ‘ni:
tgα=sinα.
208. Nuqtaviy yorug‘lik manbai va kuzatuvchi orasiga 24
mm qalinlikdagi shisha plastinka joylashtirilgan. Bunda
manbaning ko‘rinish nuqtasi necha millimetrga siljigan
bo‘ladi? Stakanning sindirish ko‘rsatkichi 1,5 ga teng.
Plastinka kuzatuv chizig‘iga perpendikulyar, burchaklar ni
kichik deb hisoblang, ya‘ni: tgα = sinα.
209. Ko‘zlarini ochgan holda suzayotgan suzuvchi suv
ostidan boshining tepasida joylashgan va suv yuzasidan 75 cm
balandda
joylashgan
yorug‘lik
chiqarayotgan
narsaga
qaramoqda. Ushbu ob‘ektning suv yuzasidan balandligi
suzuvchiga qancha bo‘lib ko‘rinadi ( cm)? Suvning sindirish
ko‘rsatkichi 4/3 ni tashkil qiladi. Burchaklar ni kichik deb
hisoblang, ya‘ni: tgα = sinα.
66
210. Suvli idishning pastida yassi ko‘zgu yotibdi. Suv
qatlamining qalinligi 16 cm, suv yuzasidan 20 cm masofada
yorug‘lik manbai joylashgan. Uning suvdan qaytib keladigan
nurlardan hosil bo‘ladigan tasviri oynadan qanday masofada
( cm) hosil bo‘ladi? Suvning sindirish ko‘rsatkichi 4/3 ni
tashkil qiladi. Burchaklarni kichik deb hisoblang, ya ‘ni:
tgα=sinα.
211. Shisha sharning sirtiga radiusi 5 cm bo‘lgan qora dog ‘
tushib qoldi. Bu dog‘ga to'pning diametri bo‘yicha qarama-
qarshi tomonidan qaralmoqda. Uning joylashuv o’rni kuzatuv
sirtidan
qanday
masofada
( cm)
turgandek
ko‘rinadi?
Shishanning sindirish ko‘rsatkichi 1,5 ga teng.
212. Yupqa oynadan yasalgan akvarium radiusi 3 m bo'lgan
shar shaklida bo'lib, unda suv to ‘ldirilgan va u yerga kichik
baliq qo‘yib yuborilgan. Qaysidir vaqt momentida baliqcha
kuzatuvchining ko‘z va sharning markazi orasida, markazdan 1
m masofada turib qoldi. Bunda baliqchaning kuzatuvchiga
ko'rinadigan o‘rni haqiqiy o‘rniga necha santimetr yaqin
bo‘ladi? Suvning sindirish ko‘rsatkichi 4/3 ni tashkil qiladi.
213. Fokus masofasi 17 cm bo‘lgan yig‘uvchi linzaga
uning asosiy optik o ‘qiga parallel ravishda yorug‘lik nurlari
dastasi tushmoqda. Fokus masofasi 0,09 m bo‘lgan sochuvchi
linzani ushbu
linzadan qanday
masofaga (santimetrda)
joylashtirilganda, nur ikkala linzadan o‘tgach, yana parallel
bo‘lib qoladi?
67
214. Fokus masofasi 10 cm bo‘lgan sochuvchi linzaga
asosiy optik o‘qqa parallel ravishda silindrsimon nurlar dastasi
tushmoqda. Linzaning orqasida, undan 20 cm masofada ekran
joylashgan bo‘lib, unda diametri 15 cm bo‘lgan yumaloq
yorug‘ dog‘ tasviri hosil bo‘ladi. Nurlar dastasining diametrini
( cm) aniqlang.
215. Yig‘uvchi linzaga asosiy optik o ‘qqa parallel ravishda
diametri 15 mm bo‘lgan silindrsimon nurlar dastasi tushmoqda.
Nurning simmetriya o'qi linza ning optik markazidan o ‘tadi. Bir
safar ekranni linzaning orqasidan 8 cm masofada, boshqa safar
esa undan 12 cm masofada o'rnatilganda, ekrandagi yorug ‘
dog‘ning diametri bir xil bo‘lib chiqdi. Ushbu diametr ( mm)
nimaga teng?
216. Ekran tirqishiga fokus masofasi 10 cm bo'lgan
sochuvchi linza o‘rnatilgan va unga parallel nurlar dastasi
tushmoqda. Linzadan 30 cm masofada uning tekisligiga
parallel ravishda ekran joylashtirilgan. Ushbu sochuvchi
linzani xuddi shunday diametrli yig‘uvchi linza bilan
almashtirilganda,
ekrandagi
yorug‘
dog‘
radiusi
o‘zgarmadi.Yig‘uvchi linzaning fokus masofasi ( cm) qancha?
217. Nuqtaviy yorug‘lik manbai fokus masofasi 6 cm
bo‘lgan
yig‘uvchi
linzaning
fokusiga
joylashtirilgan .
Linzaning orqasida 12 cm masofada ekran joylashtirilgan
bo‘lib, unda dumaloq yorug‘ dog‘ tasviri paydo bo‘ladi.
Ekrandagi yorug‘ dog‘ning radiusi ikki marta ko ‘payishi uchun
68
yorug‘lik manbaini optik o‘q bo‘ylab linzaning fokusidan
qanday masofada (santimetr) joylashtish kerak?
218. Buyum fokus masofasi 15 cm ga teng bo‘lgan
yig‘uvchi linzadan 20 cm masofada joylashgan. Buyumdan
tasvirgacha bo‘lgan masofani ( cm) toping.
219. Yig‘uvchi linzaning fokus masofasi 20 cm. Agar
buyumning aniq tasviri hosil bo‘ladigan ekran buyumning orqa
fokusidan 40 cm masofada joylashgan bo‘lsa, buyumdan
linzaning old fokusigacha bo‘lgan masofani ( cm) toping.
220. Buyumdan yig‘uvchi linzagacha bo‘lgan masofa fokus
masofasidan 1,5 marta katta. Tasvirdan linzagacha bo‘lgan
masofa fokus masofasidan necha marta katta?
221. Buyum optik kuchi 10 dptr bo'lgan yig‘uvchi linzadan
| 