53
131. Qalinligi
d=1,5 mm bo‘lgan kvars plastinka parallel Nikol
prizmalari
orasiga
joylashtirilganda,
monoxromatik
yorug‘likni
qutiblanishi tekisligi
1
=27
o
burchakka buriladi. Plastinka qanday
qalinlikda olinganda polyarimetrning ko‘rish maydoni mutlaqo qorong‘i
bo‘ladi?
132. Polyarizator va analizator tekisliklar orasidagi burchak
=60
o
. Tabiiy yorug‘lik shunday sistemadan o‘tganda
n=10 marta
susayadi. Yorug‘lik qaytganda bo‘ladigan yo‘qotishlarni hisobga olmay,
qutblagichlarning yutish koeffitsiyenti
K topilsin.
133. Polyarizatordan kelayotgan yorug‘lik intensivligini analizator
ikki marotaba kamaytiradi. Polyarizator va analizator optik tekisliklari
orasidagi burchak topilsin. Analizatorda yorug‘likni yo‘qolishi
hisobga
olinmasin.
134. Polyarizator va analizator bosh tekisliklari orasidagi burchak
1
=45
o
. Agar ular orasidagi burchak
2
=60
o
ga o‘zgartirilsa,
analizatordan chiqayotgan yorug‘lik intensivligi necha marta kamayadi?
Analizatorda yorug‘likni yo‘qolishi hisobga olinmasin.
135. Qutblanish tekisliklari
=30
o
burchak tashkil etuvchi ikki
nikolan yotgan yorug‘lik necha marta susayadi? Nikolëarda yorug‘lik
yo‘qolishi hisobga olinmasin.
136. Sariq nur shakar eritmasi solingan trubadan o‘tganda,
uning
qutblanish tekisligi
=40
o
burchakka burilgan, trubka uzunligi
L=15 cm.
Shakarning
solishtirma burilishi [
]=66,5 grad. Shakar eritmasining
konsentrasiyasi topilsin.
137. Sindirish ko‘rsatgich
n=1,57 ga teng bo‘lgan shishadan
yorug‘lik qaytganda to‘liq qutblanish burchagi topilsin.
54
138. Shisha sirtidan qaytgan nurlar to‘liq qutblangan bo‘ladi, agar
tushish burchagi
=30
o
ni tashkil qilsa, shishaning sindirish ko‘rsatgichi
n aniqlansin.
139. Agar
polyarizator
va
analizatordan
o‘tgan
tabiiy
yorug‘likning intensivligi
12 marta kamaysa analizator va polyarizatorni
asosiy tekisliklari orasidagi burchak qanday bo‘ladi? Yorug‘likni
yutilishi va qaytishi hisobga olinmasin.
140. To‘lqin uzunligi
=589 nm bo‘lgan tabiiy yorug‘lik island
shpati kristalliga tushmoqda.
Kristalldagi oddiy (n
o
=1,66) va nooddiy
(n
1
=1,49) nurlarning to‘lqin uzunliklari topilsin.
141. Ikki Nikol prizmalarining qutblanish tekisliklari orasidagi
burchak
60
o
ga teng. Analizator ozgina burilganda, Nikoldan o‘tayotgan
nurning intensivligi
3 marta olgan. Analizator burilgandan keyin
qutblanish tekisliklari orasidagi burchak topilsin.
142. Tabiiy yorug‘lik nuri kristall
qirrasiga tushmoqda nurning
sinish burchagi
=33
o
. Qaytgan nur maksimal qutblangan. Kristallda
yorug‘likning tarqalish tezligi topilsin.
143. Tabiiy yorug‘lik nuri osh tuzi kristalliga tushmoqda.
Yorug‘likni kristallda tarqalish tezligi =1,95·10
8
m/s. qaytgan nur
maksimum qutiblangan bo‘lishi uchun, nur kristalliga qanday burchak
ostida tushishi kerak?
144. Ikki
Nikol prizmasidan yorug‘lik o‘tganda, uning
intensivlgigi
4,4 marta kamaymoqda. Har bir prizma unga tushayotgan
yorug‘likni
5 marta yutadi. Prizmalarni qutblash tekisliklari orasidagi
burchak topilsin.
55
145. Ayqash qilib joylashtirilgan Nikol prizmalari orasiga qanday
qalinlikdagi kvars plastinkasi joylashtirilsa, ularni maydoni maksimal
yorug‘lik bo‘ladi. Nikol prizmalari sariq nur bilan yoritilgan. Kvarsning
burish doimiysi
har bir mm ga
=22
o
.
146. Suyuqlikka joylashgan. Shisha plastinkaga
(n=1,6) tabiiy
yorug‘lik nur tushmoqda. Qaytgan nur maksimal qutblangan bo‘lib
tushayotgan nur bilan
=100
o
burchak hosil qiladi. Bu suyuqlikda
yorug‘likning tarqalish tezligi topilsin.
147. Suvda joylashgan olmos qirrasiga tabiiy yorug‘lik nuri
tushmoqda.
Agar tushish burchagi i=
61
o
bo‘lganda qaytgan nur
maksimal qutblangan bo‘lsa, olmosni sindirish ko‘rsatkichi aniqlansin.
Suvning sindirish ko‘rsatkichi
n=1,33.
148. Konsentratsiyasi
C=0,25 g/cm
3
suyuqlik, uzunligi
l=
30 mm
trubkaga qo‘yilgan. U monoxromatik yorug‘likni qutblash tekisligini
=32
o
ga buradi. Suyuqlikni shu yorug‘lik uchun solishtirma burish
burchagi aniqlansin.
