169. Tabiiy nur shisha (n=1,5) sirtiga Bryuster burchagi ostida
tushganda, shishaning qaytarish koeffitsiyenti topilsin.
170. Tabiiy yorug‘lik dastasi yo‘liga ikkita bir xil qutblagich
qurilmalari joylashtirildi. Qutblanish tekisliklari parallel bo‘lgan holda,
ayqash bo‘lgan holga nisbatan 10 marta ko‘p nur o‘tadi. Har bir qurilma
uchun alohida va butun sistema uchun qutblanish tekisligi parallel
bo‘lgan hol uchun qutblanish darajasi topilsin.
171 . Diametri d = 30 cm bo‘lgan yorug‘lik manbai kuzatuv joyidan
l=200 m masofada joylashgan va uning nurlanishi tarkibida to‘lqin
uzunligi λ
1
= 490 nm dan λ
2
= 510 nm gacha bo’lgan to‘lqinlar mavjud.
Ushbu yorug‘lik manbaining: a) kogerentlik vaqti t
ko g
; b) kogerentlik
uzunligi l; c) kogerentlik radiusi р
kog
ni toping;
172 . Betelgeyze yulduzining burchakli diametri Δφ = 0,047 sekund.
Bu yulduzdan Yerga keladigan yorug'likning kogerentlik burchagi
nimaga teng?
173 . Kengligi a=100 mm bo'lgan pona shaklidagi plastinkaning bir
chetidagi qalinligi b
1
= 2,254 mm, ikkinchisida esa b
2
= 2,283 mm.
59
Plastinkaning sindirish kursatkichi n = 1,5 ga teng. Plastinkaga
normal chiziqqa nisbatan φ=30
о
burchak ostida parallel nurlar tushadi.
Tushayotgan nurning to‘lqin uzunligi λ=655 nm. Yorug‘likning
monoxromatiklik darajasi λ/∆λ: a) 5000; b) 500 ga teng bo‘lgan hollar
uchun, qaytgan nurda kuzatiladigan interferension polosalar (plastinka
tekisligida o'lchanadigan) kengligini
aniqlang;.
174.
Agar
biprizmanning
sindirish
kursatkichi
n,
yorug‘likning sinish burchagi α, yorug‘lik manbasi to‘lqin
uzunligi
λ bo‘lsa, biprizma yordamida hosil qilingan
interferension
polosalar
soni
N
ni
toping.
Yorug‘lik
manbasidan biprizmagacha bo'lgan masofa a ga teng,
biprizmaning ekrangacha bo‘lgan masofasi b ga teng.
175. Sindirish kursatkichi n (λ toʻlqin uzunligi uchun)
bo‘lgan shisha disk P kuzatish nuqtasi uchun bir yarimta
Frenel zonalasini yopadi , P nuqtadagi yoritilganlik qaysi h
qalinlikda kattaroq bo'ladi?
176. Doimiy kenglikdagi tirqish qalinliklari d, sindirish
ko‘rsatgichlari esa n
1
va n
2
bo‘lgan, tekis parallel shisha
plastinkalar bilan to‘silgan. Bu plastinkalar b ir-biriga ulangan.
Bir plastinka tirqishning birinchi yarmini, ikkinchisi esa
qolgan yarmini qoplaydi. Tirqishga yassi monoxromatik to‘lqin
normal tushmoqda. Qanday shart bajarilganda, Fra ngoufer
difraksion manzarasining markazi qorong ‘i bo‘ladi?
177. Kengligi b bo‘lgan tirqishga sindirish ko ‘rsatkichi n
va sindirish burchagi α bo‘lgan shisha prizma joylashtirilgan.
AB prizmaning yon yoqiga yassi monoxromatik to ‘lqin normal
60
tushadi. Frangoufer difraksion manzarasidagi nolinchi maksim
va minimum yo‘nalishini toping.
178. 0
0
, 45
0
va 90
0
. burchaklarda shisha yuzasidan qaytgan
P nurning qutblanish darajasini toping. Shisha ning sindirish
ko‘rsatgichi n=1,53 ga teng va yorug‘lik tabiiy yorug‘likdir.
179.
Sindirish
kursatkichi
n=1,5
bo‘lgan
shisha
plastinkaga 20
0
, 45
0
, 60
0
va 80
0
burchak ostida tushayotgan
nurning plastinkadan chiqqanidan keyingi qutblanish darajasini
toping. Tushayotgan nur tabiiy yorug ‘lik nuri.
180. Ikkita N
1
va N
2
Nikol prizmasi bir-biriga nisbatan α
burchakka burilgan. Ularning orasig a yana bir N
3
Nikol
joylashtirilgan.
Ushbu
sistemaga
qutblanmagan
parallel
yorug‘lik dastasi tushmoqda. G‘ayrioddiy nur har bir nikoldan
hech qanday yo‘qotishlarsiz o‘tadi deb hisoblab, sistemadan
chiqqan yorug‘lik intensivligi maksimal bo ‘ladigan N
1
nikol
yo‘nalishini toping.
181. Vakuumdagi ultrabinafsha nurlan ishining to‘lqin
uzunligi 1,5·10
- 5
cm ga teng. To‘lqin tarqalish tezligi 1,5·10
8
m/s bo‘lgan moddada ushbu nurlanishning to‘lqin uzunligi
nimaga teng (nm da) ?
182. 1,5·10
1 5
Hz chastotali monoxromatik nur ushbu nur
uchun shaffof va sindirish kursatkichi 1,6 ga teng bo'lgan
plastinkada tarqalmoqda . Ushbu nurning plastinkada gi to‘lqin
uzunligi (nm da) nimaga teng?
183. Qizil yorug‘lik nuri sindirish kursatkichi 1,8 bo’lgan
yupqa shaffof plyonkadan o'tadi . Shaffof plyonkaning qalinligi
61
3,8·10
-5
m. Agar ushbu nurning vakuumdagi to'lqin uzunligi
720
nm
bo'lsa,
plyonkada
nechta
yorug‘lik
to'lqini
joylashlashganligini
aniqlang.
To‘lqin
plyonkaga
uning
tekisligiga perpendikulyar ravishda tushadi.
184. Diffraktsiyon panjara tekisligiga perpendikulyar
ravishda to‘lqin uzunligi 500 nm bo ‘lgan yorug‘lik to‘lqini
tushmoqda.
Diffraktsiya
manzaradagi
beshinchi
asosiy
maksimum tushayotgan nurga nisbatan 90° burchak ostida
ko‘rinishi uchun panjaraning 1 mm da qancha tirqish bo‘lishi
kerak?
185. Agar difraksion panjaraga normal tushayotgan
yorug‘lik nurining spektridagi yashil chiziq (to‘lqin uzunligi
550
nm)
beshinchi
tartibda
va
30° burchak ostida
ko‘rinayotgan bo‘lsa, panjara doimiysini aniqlang ( nm).
186. Davri 4,4 µm bo‘lgan difraksion panjaraga yorug ‘lik
normal tushayapdi va bu to‘lqin uzunligi uchun to‘rtinchi
tartibli maksimum 30° burchak ostida kuzatiladi. Ushbu
nurning to‘lqin uzunligini (nm da) toping.
Yorug‘likning qaytishi va sinishi. To‘la ichki qaytish.
187. Parallel nur dastasi gorizontal tarqalmoqda. Qaytgan
nur vertikal yo‘nalishi uchun yassi ko‘zguni gorizantga qanday
burchak (gradusda) ostida joylashtirish kerak?
188. Vertikal quduq tubini gorizontga 30° burchak ostida
tushayotgan quyosh nurlari bilan yoritish uchun yassi ko ‘zguni
gorizantga qanday burchak (gradusda) ostida joylashtirish
kerak?
62
189. Yassi ko‘zguni nur tushayotgan nuqta orqali o ‘tgan va
tushayotgan
va
qaytgan
nurlar
yotgan
tekislikka
perpendikulyar bo‘lgan o‘q atrofida biror burchakka burganda,
tushuvchi va qaytgan nurlar orasidagi burchak 40° ga
kattalashdi. Ko‘zgu qanday burchakka burilgan(gradusda)?
190. Odam vertikal devorga o'rnatilgan yassi ko‘zgu oldida
turibdi. Odam o'zini to ‘liq bo‘yini ko‘rishi uchun oynaning
minimal balandligi ( cm) qanday bo‘lishi kerak? Odamning
bo‘yi 180 cm.
| 