6.2. Nuqta aksonometriyasi Rasmda. 6.2 dekart koordinata tizimi va ushbu tizimga tegishli A nuqta
tasvirlangan. A nuqta koordinata tizimi bilan uchta zveno - koordinatali fazoviy
siniq chiziq oa x a, A orqali bog'lanadi, unda oa x = x A , a x a = y A va aA = z A kesmalari
A nuqtaning haqiqiy koordinatalariga to'g'ri keladi.
Ushbu tizimni aksonometrik proektsiya tekisligiga proyeksiyalashda fazoviy
koordinata o'qlari aksonometrik koordinata o'qlari bilan, fazoviy siniq chiziqlar esa
tekis siniq chiziqlar bilan tasvirlanadi.
102
6.2-rasm Aksonometrik proektsiyalar tizimida ob'ekt tasvirini qurish usuli shundaki, A nuqta (6.2-rasm) avval to'g’riburchaklar shaklida koordinata tekisligiga, so'ngra a proyeksiyasi bilan birga asosiy tekislikka - aksonometrik proyeksiya tekisligiga
proyeksiyalanadi.
Aksonometrik proyeksiya tekisligida A va a nuqtalar ularning proektsiyalari
bilan tasvirlanadi. A 1
nuqtaning aksonometrik proektsiyasi, A nuqtaning ikkilamchi
proektsiyasi deb ataladi, nuqtaning aksonometrik proektsiyasi va uning ikkinchi
darajali proektsiyasi yordamida ushbu nuqta tayinlangan koordinatalar tizimidagi
nuqtaning o'rnini tiklash mumkin.
Biroq, dekart koordinata tizimining aksonometrik proektsiyalari hali ham
o'qlar bo'ylab o'lchovlarni amalga oshirishga imkon bermaydi, chunki
proektsiyalash jarayonida haqiqiy koordinata kesmalari buziladi.
Ox 1 , oy 1 va oz 1 to'g'ri chiziqlari aksonometrik koordinata o'qlarini aks
ettiradi. A 1 nuqta - A nuqtaning aksonometrik proektsiyasi; a 1 - a nuqtaning
ikkilamchi proektsiyasi. Koordinatalarning kelib chiqishidan biz haqiqiy o'lchov
birligiga teng bo'lgan e kesmani o'qlar bo'ylab qoldiramiz. Ushbu birliklarning Q tekislikdagi proektsiyalari Q tekisliklarga nisbatan umumiy holatini hisobga olgan
holda, bir-biriga teng bo'lmagan e x , e y va e z kesmalari bilan ifodalanadi. E x , e y , e z
103
kesmalari aksonometrik birliklarni yoki aksonometrik o’lchovlarni aks ettiradi.
Aksonometrik tasvirdagi ushbu o’lchovlar yordamida ularga parallel ravishda
o'qlar va yo'nalishlar bo'yicha o'lchash mumkin.
