100
5.50-rasm
Rasm. 5.50 sharni frontal proyeksiya tekisligi Q kesib o'tadi. U V proyeksiya
tekisligiga perpendikulyar, lekin H va W proyeksiyalar tekisliklariga qiya bo'ladi.
Mustahkamlash uchun savollar
1. Chizilgan rasmda tekis shaklni qanday aniqlash mumkin?
2. Umumiy vaziyatdagi chiziq qanday chiziq deyiladi?
3. Qaysi chiziq proektsiyalovchi deb ataladi?
4. Qaysi chiziq sath chizig’i deb ataladi?
5. Qanday tekislik umumiy vaziyatdagi tekislik deb ataladi?
6. Qanday tekislik proyeksiyalovchi deb ataladi?
7. Qaysi tekislik sath tekislik deb ataladi?
8. Nuqta qanday vaziyatda yuzaga tegishlidir?
9. Tekisliklar silindrni kesib o'tganda qanday chiziqlar hosil bo’ladi?
10. Tekisliklar konus bilan kesishganda qanday chiziqlar hosil bo’ladi?
6-BOB. AKSONOMETRIK PROEKTSIYALAR
6.1. Umumiy ma'lumot
Ob'ektning to'g'ridan-to'g'ri tasavvurini yaratadigan
vizual tasvirini olish
uchun aksonometrik proektsiyalar tizimi yoki aksonometriya qo'llaniladi.
Aksonometriya
(yunoncha
akson
- o'qi va
metreo
- o'lchash uchun) o'qlar bo'ylab
o'lchov.
Ob'ekt
X, Y, Z o'zaro perpendikulyar koordinata o'qlariga nisbatan ma'lum
bir tarzda joylashtirilgan, shunda uning asosiy yo'nalishlari proektsiyalanmaydi va
ular
bilan birga ular ixtiyoriy P tekislikka proyeksiyalanadi. So'ngra ob'ektning
101
proyeksiyasida uning uchala o'lchamlari ham buzilishlar bilan aniqlanadi (6.1-
rasm).
P tekislik
aksonometrik proyeksiyalar tekisligi
, x, y,
z koordinatali
o'qlarning proyeksiyalari
aksonometrik o'qlar
deyiladi.
6.1-rasm
Proektsion nurlarning aksonometrik proektsiya tekisligiga nisbatan yo’nalish
burchagiga qarab,
qiyshiq burchakli
yoki
to'g’ri burchakli
aksonometriya shaklida
bo'lishi mumkin (aksonometrik proektsiyaning yo'nalishi
aksonometrik proektsiya
tekisligiga perpendikulyar).
