• Murakkab qirqimlar Murakkab qirqim
  • Oddiy va murakkab qirqimlar




    Download 8,84 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet52/83
    Sana25.11.2023
    Hajmi8,84 Mb.
    #105189
    1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   83
    Oddiy va murakkab qirqimlar 
    Kesish tekisliklari soniga qarab qirqimlar oddiy va murakkab turlarga 
    bo'linadi. 
    Chizmada bitta kesuvchi tekislik bilan hosil bo’lgan qirqim 
    oddiy qirqim 
    deyiladi. Rasm. 7.15, 7.16da oddiy qirqim ko'rsatilgan. 
    Murakkab qirqimlar 
    Murakkab qirqim 
    buyumni ikki va undan ortiq kesuvchi tekislik bilan 
    kesib hosil qilinadi. Agar kesuvchi tekisliklar o’zaro parallel’ joylashsa 
    pog’onali 
    qirqim 
    hosil qilinadi (7.19-rasm, a, b).
    a) 
    b) 
    7.19-rasm 


    119 
    Agar kesuvchi tekisliklar o’zaro ma’lum bir burchak ostida o’tkazilsa 
    siniq 
    qirqim 
    hosil qilinadi Bunda kesuvchi tekisliklar bir tekislikka jipslashtiriladi. Zarur 
    holda proyeksiya siniq qirqim asosida bajariladi. Ayrim hollarda siniq qirqimni 
    pog’nali ko’rinishda berish mumkin.
    Kesuvchi tekisliklarning vaziyatiga qarab murakkab qirqimlar 
    pog'onali
    va 
    siniq
     
    qirqimlarga
    bo'linadi. 
    Kesuvchi tekisliklar o’zaro parallel joylashgan bo’lsa, 
    pog’onali qirqim 
    hosil bo’ladi. 
    Rasm. 7.19 b-da uchta kesuvchi tekislik tomonidan amalga oshirilgan frontal 
    pog'onali qirqim misolida ko'rsatilgan bo'lib, uning holati pog'onali qirqim chizig'i 
    bilan ustdan ko'rinishda belgilanadi (7.20-rasm). 
    7.20-rasm 
     
    7.21-rasm 


    120 
    Agar murakkab qirqimdagi kesish tekisliklari kesishgan bo'lsa, u holda 
    qirqim
     siniq qirqim
    deb ataladi. 
    Bunday holda, bitta proektsiya tekisligi shartli ravishda proektsiya 
    tekisliklarining kesishish chizig'i atrofida boshqa proyeksiya tekisliklariga parallel 
    bo'lgan boshqa proektsiya tekisligiga to'g'ri kelguncha aylantiriladi, ya'ni singan 
    qism tegishli ko'rinish o'rniga joylashtiriladi. 
    Rasm. 7.21 jismni kesishgan ikkita tekislik ajratadi, ulardan biri frontal 
    tekislikdir. 
    Siniq qirqimni uchta kesishgan tekislik bilan kesish orqali olish mumkin. 
    Kesuvchi tekislikning aylanish yo'nalishi ko'rish yo'nalishiga mos kelmasligi 
    mumkin. 
     
    7.22rasm 


    121 
    Oddiy qirqimlardan farqli o'laroq, chizmalardagi murakkab siniq qirqimlar 
    har doim uzuq chiziq orqali, o'qlar va harflar bilan ko'rsatiladi. 

    Download 8,84 Mb.
    1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   83




    Download 8,84 Mb.
    Pdf ko'rish