Бу фасл номи ва ичи бир-бирига мос эмас. Тарихий давр ва тарихий образлар тўлиқ очилмаган

Download 55,43 Kb.
bet	6/8
Sana	16.01.2024
Hajmi	55,43 Kb.
	#138280

Bog'liq
romanda syujet (2)
Davlat byudjeti va davlat maqsadli jamg\'armalari byudjeti ijrosi bo\'yicha natijalarni aniqlash tartibi, sssssddsessssswwsssssssswssdsvssskss, ddsdaqsdseadaxsdsdxssgssssdSzsdczwsssxsdf, Klavyatura va sichqoncha class larini yarating va ularni bog’lov, Ikki karrali integralning ta’rifi. Ikki karrali integralning xos, 3lab, Талабаларга ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ фанидан МТ Топшириқлари, 3, Toshturdiyev S R Obyektivka, 7-mavzu, Operatsion sistemalar havfsizligi, qayta topshirish, 3Ma‘lumot-axborot hujjatlari. Ishonchnoma. Tilxat., 3-Amaliy ish, П1

Бу фасл номи ва ичи бир-бирига мос эмас. Тарихий давр ва тарихий образлар тўлиқ очилмаган II.2. Romanda to‘qima obrazlarning badiiy tajassumi. Romanda tarixiy voqealar to`g`ri berilgan , lekin ba`zi o`rinlarda xayoliy , uydurma voqealar , to`qima obrazlar ishtirok etgan . Voqeiy – tarixiy obrazlar : Navoiy , Majididdin , Husayn Boyqaro , Nizomulmulk , Xadichabegim, Badiuzzamon , Muzaffar Mirzo , Mo`min Mirzo , Binoiy , Jomiy va boshqalar . To`qima obrazlar : Sultonmurod , Zayniddin , Arslonqul, Dildor , To`g`onbek va boshqalar romanning tarixiy – badiiy to`qimasiga kiradilar. Ana shunday to`qima obrazlardan biri – Sultonmurod . Romanda Sultonmurod ijobiy qahramon sifatida tasvirlanadi . Roman Hirot madrasalaridan birining ta`rifi bilan boshlanadi. “Gavharshod “ madrasasi hujrasidagi to`rt personaj munosabatida , ularning fikr va qarashlarida Navoiy haqida suhbatlar borib , to`rt qahramon tasvirlanadi. Shulardan biri Sultonmurod ularga qaraganda eng yoshi kichik bo`lsa ham eng aqllisi , ilmga chanqog`i edi. Sultonmurod quyidagicha tasvirlanadi : “ Shaxrisabzdan tahsil uchun kelgan , do`ng peshonali , miqti gavdali , o`tkir yirik ko`zli , o`n sakkiz yashar . Bu yigit Shaxrisabzda mashhur sangtarosh ustaning o`g`li edi. U o`n to`rt yashar vaqtida Samarqandda bir domlasi unga shunday degan edi : “ Qadim zamonda bir olim o`tgan ekan .U , agar rubi maskundagi barcha olimlarning xotiralaridan barcha ulum va funun banogoh ko`tarilsa , u ilmlarning hammasini asliday tirgizishga qodirman der ekan . O`g`lim, sizda o`shanday zako va iste`dod ko`raman . Sa`y – harakatni also qo`ldan boy bermangiz !” Ilmlarda ana shu afsonaviy olimning darajasiga ko`tarilish Sultonmurod g`oyasi edi. Sultonmurod obrazi o`ziga xos konfliktlar asosida taraqqiy etadi, toblana boradi. Dildorga ko`ngil qo`ygan va chuqur insonparvarlik hislariga to`lib – toshgan Sultonmurod o`ziga butunlay qarama – qarshi bo`lgan , kishi muhabbatining poymolchisi , jaholat va yovuzliklar ifodachisi To`g`onbek bilan to`qnashib boradi. Ikkinchi tomondan , u ilg`or g`oyalar egasi sifatida Majididdin kabi qora kuchlar namoyondalari , bundan tashqari , shayxulislom g`ovlari bilan to`qnashadi va ko`pgina dramatik holatlarni boshidan o`tkazadi . Bulardan tashqari , boshqa bir kishining seviklisi – Dildorga ko`ngil qo`yib , g`am va g`ussalarni boshidan o`tkazadi . Bular hammasi Sultonmurod xarakterini alohida yorqin ochib beradi , kitobxonda unga nisbatan chuqur e`tiqod uyg`otadi . Ammo Sultonmurod obrazi asosiy syujetga bog`liq bo`lsa- da , mas`uliyatli paytlarda , u bilan yetarli darajada chirmashib ketmaydi. Muallifning diqqat markazida turgan Alisher Navoiy obrazini ochishga kam yordam beradi. To`g`ri , Alisher Navoiy Asrtaboddan qaytgach , Sultonmurodni yomonlik kuchlaridan himoya qiladi va uni yana madrasaga o`rnashtirib qo`yadi , o`z hisobidan maosh belgilaydi. Bu bilan yozuvchi Alisher Navoiyni fan va madaniyat homiysi sifatida ko`rsatmoqchi bo`ladi. Biz romanni o`qish davomida Sultonmurodning ijobiy obraz ekanligini , uning ishalarida , yurish – turishi , odamlarga bo`lgan munosabati , muomola madaniyati , xalq uchun jonini fido qilishi , o`zini ilmga bag`ishlashi , kelajak avlod uchun qayg`urishini quyidagi so`zlari orqali yaqqol bilib olamiz . Sultonmurodning Shahobiddinga qilgan nasihati : “ – Ko`p yaxshi niyat yozing , taqsir, - dedi Sultonmurod lablarining uchidagi tabassum bilan . – Olimlar uchun eng faxrli ish budir . Chunkim, kitoblar odamzodning fikr durlarini to`plab , ularni asrlarga qoldiradilar .Biz va siz bir hovuch tuproqqa aylanurmiz, lekin kitoblar to`nch va toshdan yasalgan haykallar kabi abadiy saqlanurlar .” Asarning boshidan oxirigacha Sultonmurodning qilgan o`y – mulohazalari , tafakkuri , dunyoqarashi va fikrlari nafaqat o`sha davr , balki biz uchun ham ezgulikka xizmat qiladi. Yozuvchi Oybek romanda Navoiy boshliq ilg`or kuchlar : Sultonmurod , Arslonqul , Zayniddin kabilarning xalq hayotini yaxshilashga intilishini , ilm va san`atni rivojlantirishga qiziqtirishini , taraqqiyotga undashini aks ettiradi. Unda ikki zid kuchning kurashi – gumanizm , adolat , ilm va aqlning zulm ,taassub , manfaatparastlik va shuhratparastlik bilan kurashi tarzida tasvirlanadi. Yurtning birligi xalqning tinchligini ta`minlash , badiiy yodnomalar ijod etishni hamma narsadan yuqori qo`ygan Navoiy ; ilmning bepoyon dovonlarini ochishga intilgan , ilm va do`stlari yo`lida qalbini band qilgan qiz muhabbatini fido etgan Sultonmurod ; zolimlarning jabrini o`z qamchisi bilan savalaydigan , tinimsiz ,do`stlariga kuydi – pishdi xattot Zayniddin – yorqin kuchlar timsolidir . Romanda Zayniddin obrazi quyidagicha tasvirlanadi : “ Hirotlik mullabachcha , o`rta hol oilaga mansub , qaddi – qomati nozik, xushmuomola , xushsuhbat , havoyi tabiatli yigirma – yigirma bir yashar yigit edi . U to`rt- besh yildan buyon tahsil ko`rib ,ba`zi ilmlarda ancha ilgarilagan.Arab va fors tillarini yaxshi egallagan, lekin havoyi tabiatli bo`lishi va hayotda ziynatni , xursandchilikni sevishi orqasida tahsilga ancha qunt qilmaydi. Ko`proq vaqtini san`atlarga bag`ishlaydi. Madrasa ahli orasida u o`zining “ Husnixati “ ya`ni chiroyli yozishi bilan mashhur . Bundan tashqari yaxshi kuylaydi, g`ijjakni go`zal chaladi; keying vaqtlarda otasi bilan orasi buzilib qolgach , faqirlikka tushdi.Bu madrasada va o`zga madrasalardavbo`lgan aslzoda , “ Sohib davlat “ (boy, davlatmand) talabalarning va Hirotdagi bekzoda , vazirzodalarning kechki bazmlariga , yig`inchoqlariga borib kuyi , sozi bilan o`ltirishni qizitib , qornini to`ydirar edi.” Asar bilan tanishishimiz mobaynida Zayniddin obraziga xos xususiyatlarni kuzatib boramiz : Ushbu obraz hazilkash gapga chechan , sinchkov kabi xarakterga ega . Buni Sultonmurodning ma`nodor so`zlari : “ Zayniddinning so`zlarida aql ko`proq haqiqat ko`radi” Do`stim Zayniddin har kuni besh karra takrorlaydigan namozda xato qilishi mumkin, lekin, umuman Hirot voqealarining ichini bilishda hech vaqt xato etmaydi.”kabi so`zlari yana bir bor isbotlaydi. Zayniddin obrazi turlicha holatlarda tasvirlanadi: u goh shoirlar , goh xattotlar , goh o`zga xuroson xalqi bilan turli majlislarda vaqt kechirib yurar edi. U darslar bilan juda siyrak mashg`ul bo`lib , xattotlik san`atida mahoratini oshirishga tirishar , musiqa bilan ko`proq shug`ullanar edi. Zayniddin xattotlik san`atida katta iste`dod egasi edi. Zayniddin obrazini qahramon darajasiga ko`tarish mumkin . Chunki , u ham Alisher Navoiy , Sultonmurod , Arslonqul kabi yurt tinchligi , xalq farovonligi , vatanning obodligi va ozodligi yo`lida ular bilan bir safda turib jonbozlik ko`rsatdi va ijobiy qahramon sifatida xalqimizning xotirasiga muhrlandi. Download 55,43 Kb.

Download 55,43 Kb.