3
«Odamda qanday tashxis ekanligi muhim emas.
Unga hurmat bilan munosabatda boʻlish va
munosib hayot kechirish imkonini berish muhim».
Mariya Sibulskaya
KIRISH
Jahon ta’limi amaliyotida ta’lim oluvchilar ehtiyojlariga mosla-
shuvchan o‘quv muhitini yaratish, variativ o‘quv
dasturlaridan
foydalanishga bo‘lgan ehtiyoj kun sayin ortmoqda. BMTning ta’lim
sohasidagi siyosati yo‘nalishlaridan biri bolalarning alohida ta’lim
ehtiyojlari xilma-xilligini hisobga olgan holda ta’lim berishni nazarda
tutadigan inklyuziv ta’lim g‘oyalarini ishtirokchi davlatlar tomonidan
keng amalga oshirilishini ta’minlash hisoblanadi. YUNESKOning
inson huquqlari va erkinliklarini ta’minlashga qaratilgan dastur-
larialohida ta’lim extiyoji bo‘lgan bolalar va kattalar uchun xavfsiz
va qulay ta’limni ta’minlashga qaratilgan me’yorlar,
standartlar
hamda intellektual hamkorlikni modernizatsiyalashga yo‘naltiril-
moqda. Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasida belgilangan
ijtimoiy tenglik qoidalarini amalga oshirishda ta’limning barcha
uchun ochiqligini, gender jihatdan tenglikka asoslanganligini ta’min-
lovchi mexanizmlarini amaliyotga joriy etish muhim ahamiyat kasb
etmoqda.
Mamlakatimizda inklyuziv ta’limni ta’lim
oluvchilarning ijti-
moiy ehtiyojlari va shaxsiy manfaatlaridan kelib chiqqan holda fan,
ta’lim va ishlab chiqarishning mustahkam integratsiyasini ta’minlash
asosida tashkil etishning huquqiy – me’yorlari ishlab chiqilgan.
“Alohida ta’lim ehtiyoji bo‘lgan bolalar uchun inklyuziv ta’limni tashkil
etish maqsadida ta’lim muassasalari moddiy texnika bazasini mus-
4
tahkamlash, o‘quv dasturlarini adaptivlashtirish, sog‘lomlashtiruvchi
sifatlita’lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish hamda bu jarayonga
mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash”
kabi muhim vazifalar
belgilandi
1
. Boshlang‘ich ta’limda o‘qitish sifatini yaxshilash, o‘quv-
chilarning imkoniyatlariga mos, davlat ta’lim standartlari me’yorlari
inobatga olingan o‘quv muhitini samarali tashkil etish, bu jarayonda
tashkilotlar va jamoat institutlari hamkorligini kuchaytirishyanada
muhim ahamiyat kasb etmoqda. Mazkur ijtimoiy-pedagogik masala-
larni hal etishda ta’lim, sog‘liqni saqlash va mahalla tashkilotlarining
imkoniyati cheklangan bolalarni sifatli ta’lim xizmatlari bilan ta’min-
lash borasidagi o‘zaro manfaatli hamkorligi talab etiladi. Bu esa,
boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida metodik mahorat, kasbiy kompe-
tentlikni rivojlantirishning klasterli yondashuvlari, tashkiliy omillari,
pedagogik-psixologik shart-sharoitlari, inklyuziv
sinflarda darslarni
tashkil etishga qo‘yiladigan didaktik talablarni aniqlashtirishni
taqozo etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 1 dekabrdagi
PF-5270-son “Nogironligi bo‘lgan shaxslarni davlat tomonidan
qo‘llab-quvvatlash tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”, 2019 yil 29 apreldagi PF-5712-son “Xalq ta’limi tizimini
2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi to‘g‘risida”, 2020 yil
6 noyabrdagi PF-6108-son “O‘zbekistonning yangi taraqqiyot davri-
da ta’lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi, 2022 yil 28 yanvardagi PF-60-son “2022 – 2026-
yillarga mo‘ljallangan Yangi O‘zbe-kistonning taraqqiyot strategiya-
si to‘g‘risida”,
farmonlari, 2020 yil 13 oktyabrdagi PQ-4860-son
“Alohida ta’lim ehtiyojlari bo‘lgan bolalarga ta’lim-tarbiya berish
tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
1
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги “Ўзбекистон Респуб-
ликасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги ПФ-4947-
сонли Фармони.
5
qarori, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021 yil
12 oktyabrdagi 638-son “Alohida ta’lim ehtiyojlari bo‘lgan bolalarga
ta’lim berishga oid normativ huquqiy xujjatlarni tasdiqlash to‘g‘ri-
sida”gi qarori va boshqa xujjatlarda kadrlar masalasi, ta’lim maz-
munini modernizatsiyalash, jarayonni metodik va didaktik ta’minlash
vazifalari belgilab berilgan.
Sanab o‘tilgan vazifalarni bajarishda
ushbu darslik tayanch
manbaa sifatida xizmat qiladi.
