Inklyuziv ta’limda imkoniyati cheklangan bolalarga nima

87
Ma’lumki, inklyuziv ta’limda maxsus ta’lim ehtiyojidagi bolalar 
barcha bolalar bilan birga ma’lum maqsadda turli qobiliyatlarga 
muvofiq guruhlashtiriladi. Maxsus ta’lim aqliy, jismoniy tashqi 
ko‘rinishga muvofiq amalga oshirilsa, inklyuziv ta’lim bolaning 
qobiliyati va imkoniyatlariga ko‘ra belgilanadi. Maxsus ta’lim o‘qi-
tishning maxsus va alternativ dasturlari orqali o‘qitilsa, inklyuziv 
ta’lim bolaga yo‘naltirilgan va moslashtirilgan, yo‘riqnomali, barcha-
ga mo‘ljallangan o‘quv dasturi asosida o‘qitiladi. Inklyuziv ta’lim-
ning o‘ziga xos muhim jihati shundaki, bolalar va o‘qituvchi bir-
birlaridan o‘rganishadi hamda muammolarni birgalikda xal etishadi. 
Inklyuziv ta’lim vazifasi bolalarning qobiliyatlari va holatidan 
qat'i nazar, ularning barchasiga sifatli ta’lim taqdim etishdan iborat. 
Shu bilan birga, inklyuzivlik tamoyili imkoniyatlari cheklangan 
bolalar ijobiy ruhiy va ijtimoiy rivojlanishga ega bo‘lishlari uchun 
oilada yashashlari va o‘z tengdoshlari bilan birga oddiy maktabda 
bilim olishlari lozimligini nazarda tutadi. Inklyuziv ta’lim tizimi 
nogironlar aravachasidagi bola yaqin atrofda joylashgan har qanday 
maktabda ta’lim olishi, o‘zlashtirishda qiynalayotgan bo‘lsa, o‘qish 
va yozishga o‘rganish uchun maxsus yordamga ega bo‘lishi, dars-
larga qatnamay qo‘ygan bolaga esa maktabga qaytish uchun tegishli 
yordam ko‘rsatilishini kafolatlaydi. 
Maktabgacha ta’lim tizimida inklyuziv ta’limning ahamiyati 
shundaki, imkoniyati cheklangan bolalarni ilk yoshlaridanoq sog‘lom 
bolalar qatoriga qo‘shib sifatli ta’lim olishini ta’minlagan holda bola-
da ruhiy va jismoniy hissiyotlarini va haraktlarini rivojlantirishdir. 
Inklyuziv ta’limda imkoniyati cheklangan bolalarga nima 
beradi? 
- o‘z imkoniyatini o‘zi uchun kashf etish imkonini beradi 
- mustaqil harakatlanish birgalikda, hamkorlikda ishlash imko-
niyati orqali yuzaga keladi; 

88
- dunyoqarashi kengayadi, hayotiy tajribasi oshadi; 
- o‘qishga bo‘lgan ehtieji va qiziqishlari ortadi; 
- O‘zini barcha bilan bir xil his qila boshlaydi;
- Ilgari sezilmagan imkoniyatlari ochiladi; 
- Yotsirash, yakkalanish kabi xususi yatlari yo‘qoladi. Inklyuziv 
ta’lim sog‘lom bolalar hayotiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? 
- O‘zlariga o‘xshamagan tengdoshlari va ularning hayoti, ehti-
yojlarini his qiladilar; 
- Tengdoshlariga g‘amxo‘rlik hissi uyg‘onadi; 
- Ularni qo‘llab-quvvatlash, yordam berishga intilish – inson-
parvarlik hissi tarbiyalanadi; 
- O‘quvchilarda atrofdagi insonlarga, imkoniyati cheklangan-
larga pozitiv munosabat, o‘zaro hurmat tarbiyalanadi 
- Yoramga muhtoj insonlarga e’tibosizlik qilmaydigan shaxsga 
aylanadilar; 
- Hozirda mamlakatimizda inklyuziv ta’limga yo‘naltirilgan 
maktabgacha ta’lim tashkilotlari kun sayin ko‘payib va takomillashib 
bormoqda. 

Download 3,4 Mb.