Buyuk Britaniya Buyuk Britaniya maxsus muassasalarida ta’lim-tarbiya olayot-
gan og‘ir nuqsonli bolalarni integratsiyalash dasturi ishlab chiqilgan
edi. Qaysi maktabda integratsion ta’lim tizimi joriy etilgan bo‘lsa,
o‘sha maktabga maxsus muassasalarda o‘qitilayotgan bolalarning bir
qismi qamrab olindi. Integratsiya tizimini yanada puxtaroq joriy etish
maqsadida o‘yinlar, jismoniy tarbiya, raqs va bir qancha amaliy
mashg‘ulotlar kiritildi
7
.
Angliya va Uelsda barcha o‘quvchilarning ta’limga ehtiyojlarini
qondirish uchun sinf bilan ishlaydigan o‘qituvchi mas’uldir. Ta’lim
to‘g‘risidagi aktga binoan (1996) barcha umumta’lim maktablarida
7
Evansp. L ma’lumotlari, 1996 yil.
111
shtatli xodimlar ichidan maxsus ta’lim masalalari bo‘yicha kordinator
(SENCO) tayinlanadi. Uning vazifasiga quyidagilar kiradi:
➢
Maktabda maxsus ta’lim jarayonini kundalik boshqarish;
➢
Fan o‘qituvchilari o‘rtasidagi aloqalarni qo‘llab-quvvatlash
va ularga maslahat berish;
➢
O‘quvchilarni zarur yordam bilan ta’minlashni muvofiqlash-
tirish;
➢
Psixologik va boshqa xizmatlar (tibbiy, ijtimoiy) va tashki-
lotlar (masalan, jamoat uyushmalari) bilan birga tashqi tashkilotlar
bilan aloqalarni amalga oshirish;
➢
Maxsus ta’limga muhtoj bola bilan bevosita ishlash;
➢
O‘quvchilar rivojlanishini monitoring qilish;
➢
Ota-onalar bilan aloqalarni qo‘llab-quvvatlash;
➢
O‘qituvchilar malakasini oshirish.
Maktablar yordam ko‘rsatish xizmatlari tomonidan uzoq mud-
datli yordam olishlar ham mumkin. Ular jo‘natadigan maslahatchi
o‘qituvchi nafaqat o‘qituvchilarga ta’lim strategiyasi va ta’limning
qo‘shimcha materiallarini tavsiya qilishi, balki o‘quvchilar bilan be-
vosita ishlashi ham mumkin. Butun mamlakat bo‘yicha yordamning
ko‘p turlari «Local Educational Authorities» (LEA) ta’limni boshqa-
rishning mahalliy organlari tomonidan ko‘rsatilishi mumkin. Ular-
ning barisining tarkibida o‘lchamlari, tuzilmasi va maxsus nuqson-
larning turiga ko‘ra tafovutlanadigan maxsus ta’limga muhtoj o‘quv-
chilarga ko‘maklashish xizmatlari mavjud.
Odatda, (LEA) orqali maktablar integratsiyalashgan ta’limni
tashkil qilish uchun zarur bo‘lgan moliya yordami oladi. Mazkur
mablag‘lardan qanday foydalanish to‘g‘risidagi qarorni maktabning
o‘zi mustaqil qabul qiladi. O‘ta og‘ir nuqsonlar mavjud bolalarga
yordamni ta’minlash uchun mablag‘lar davlat byudjetidan markaz-
112
lashtirilgan holda ajratiladi (Qirollikning turli hududlarida bu sum-
malar jiddiy farq qilishi mumkin).
