- 13 -  qulay. Bu chiziqlar eng oldin chizib olinadi




Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/86
Sana03.01.2024
Hajmi3,05 Mb.
#129851
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   86
Bog'liq
Чилангарлик ўқув услубий қўлланма

- 13 - 
qulay. Bu chiziqlar eng oldin chizib olinadi.
 
Rejalanadigan sirtlarni bo’yash 
Bo’yash vositalari 
Rejalanadigan sirt 
Surkash usullari 
Suvda sut quyuqligigacha qorilgan bo’r, 
zag’ir moy (elimlovchi modda), sikkativ 
(tez qurish uchun) 
Quyma va 
pokovkalarning 
ishlanmagan sirtlariga 
CHo’tka bilan surkaladi 
Suvda sut quyuqligigacha qorilgan bo’r, 
1l suvga 50g duradgorlik yelimi (elimni 
aloxida eritib, so’ngra bo’r bilan birga 
qaynatish kerak) 
Qora metallarining 
ishlanmagan sirtlari
CHo’tka bilan surkaladi 
Bo’r bo’laklari 
Uncha mas’uliyatli 
bo’lmagan hollarda 
ishlanmagan sirtlar 
uchun 
Ishqalab surkaladi 
Mis kuporosi (1 stakan suvga 2-3 choy 
qoshiq kuporos), kimyoviy ta’sir 
natijasida detalь sirtida mis qatlami 
o’tirib qoladi 
Ishlangan sirtlar 
(po’lat, cho’yan) 
CHo’tka bilan (eritma 
zaharli). Kuporos bo’lagi 
xo’llangan sirtga ishqalanadi 
Tez quruvchi bo’yoq va laklar 
Ishlangan katta po’lat 
va cho’yan sirtlar, 
alyuminiy quymalar 
CHo’tka bilan surkaladi 
Sirtda eritilgan shellak, ufo’qsin bilan 
qizil rangga bo’yaladi 
Ishlangan sirtlar, 
alyuminiy quyma 
CHo’tka bilan yupqa qilib 
surkaladi 
Bo’yalmaydi
Rangli metallar, 
qaynoqligicha 
dumalatib ishlangan 
list va profilli po’lat 
materiallar 
Barcha o’lchamlar shu tanlangan bazalarda qo’yilishi kerak. O’lchamlarni zanjir 
tarzida, ya’ni birin-ketin qo’yish mumkin emas, chunki bunda xatolar ko’payadi. 
Rejalash plitasi 
Rejalash maxsus plitalarda bajariladi (6-
rasm). Rejalash plitalari mayda donli kul 
rang cho’yandan quyib yasaladi. Ularning ish 
sirti yaxshi ishlangan bo’ladi. Plitalarni 
yog’och 
stollar 
yoki 
fundamentlarga 
o’rnatishda 
ularning 
yuqori 
tekisligi 
gorizontal turishiga e’tibor beriladi (bu 
«shayton»ga qarab tekshirib ko’riladi). 
Rejalash chiziqlari chizishning quyidagi tartiblari qabul qilingan: oldin gorizontal 
chiziqlar (chizg’ich va chizg’ich yordamida), so’ngra vertikal chiziqlar (chizg’ich va go’niya 
yordamida), keyin qiya chiziqlar va oxirida yoy va aylanalar (tsirkulь, shtangentsirkulь va 
h.k.lar yordamida) chiziladi. Yoylarni oxirida chizish to’g’ri chiziqlarning aniq chizilganligini 
tekshirishga imkon beradi, agar ular to’g’ri chizilgan bo’lsa, yoy ularni ravon tutashtiradi. 
Ba’zan, yoy hamda aylanalarni qiya chiziqlar, ba’zi vertikal va gorizontal chiziqlardan 
ham oldinroq chizish yaxshiroq bo’ladi. To’g’ri chiziqlarni chizishda-chizg’ichni chizg’ichga 
zich taqab yurgizish kerak. 
Buning uchun uni rejalanayotgan sirtga 75-80
0
burchak ostida qiya ushlanadi. Bundan 
tashqari, chizg’ich harakat yo’nalishi tomonga og’dirib ushlanadi. Rejalash chiziqlari o’tkazish 
paytida qrolning vaziyati o’zgarmasligi 
lozim. 


- 14 - 
CHiziqni faqat bir marta chizishga ruxsat beriladi. Uni ikkinchi marta chizganda xuddi 
ilgarigi joy ustidan yurgizish qiyin, natijada bir necha parallel chiziqlar hosil bo’ladi va ulardan 
qaysi biri zarurligini bilib bo’lmaydi. Agar chiziq yaxshi tortilmagan bo’lsa, uni bo’yab 
yuborish va boshqatdan chizish kerak. 
Vertikal chiziqlar go’niya yordamida chiziladi. Bunda yassi go’niya lineykaga taqab 
qo’yiladi. Tokchali go’niya esa zagotovkaning ishlov berilgan qirralariga taqab yurgiziladi. 
Agar detalning sirtlari ishlanmagan bo’lsa, go’niyani rejalash plitasiga qo’yib, surilib 
ketmasligi uchun ustidan yuk bostirib qo’yiladi. Go’niya plitaning yon tekisliklariga nisbatan 
to’g’rilanadi. SHundan so’ng chiziqlar chiziladi. Aniq rejalashda perpendikulyar chiziqlarni 
geometrik yasashlar yo’li bilan chiqariladi. 
Parallel chiziqlar chizishda ularning boshi va oxiriga belgi tushirib, shular orqali chiziq 
tortiladi. Agar imkon bo’lsa, parallel chiziqlarni T-simon tokchali go’niya yordamida chiziladi. 
Bunda u zarur masofaga surib turiladi.
CHiziqlarga o’lchamlarni qo’yishda boshlang’ich nuqtaga kichkinagina kern 
(chuqurcha) tushirish kerak. SHunda tsirkulь surilib ketmaydi. So’ngra tsirkulь bilan kaltagina 
yoycha chizib, kesishish o’rni kernlab va h.k. Barcha kesmalar qo’yilgandan so’ng ularning 
umumiy uzunligi tekshirib ko’riladi, chunki har bir kesmani qo’yishda xatoga yo’l qo’yilishi 
mumkin. 

Download 3,05 Mb.
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   86




Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



- 13 -  qulay. Bu chiziqlar eng oldin chizib olinadi

Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish