- 46 -
vazifasini o’taydi. Metchik yasash texnologiyasini osonlashtirish
maqsadida uning
ariqchalarini to’g’ri qilib yasaladi. Ammo ayrim hollarda vintli-spiralli ariqchali metchiklar
ishlatiladi, ularda vint ariqchaning qiyalik 8
-15
ni tashkil etadi. Berk teshiklarga rezьba
kesishda bunday ariqchalar o’naqay bo’ladi. Ish jarayonida qirindilarning
yuqoriga chiqib
ketmasligi uchun chapaqay ariqchali metchiklardan foydalaniladi.
Diametri 22 mm gacha bo’lgan metchiklarni uch, 22 dan 52 mm gacha bo’lganlarini
to’rt ariqchali qilib yasaladi. Maxsus metchiklarning kalibrlovchi qismida ariqchalar
bo’lmaydi.
Dyuymli rezьbalar kesish uchun foydalaniladigan dastakli (qo’l) metchiklar
standartlashtirilgan, ular ikkita metchikdan to’planadi. To’plami uchtalik, ya’ni xomaki,
o’rtacha va toza kesuvchi metchiklarning diametrlari har xil bo’ladi (5-rasm).
Xomaki dag’al rezьba kesadi,
u metalldan
60 foiz; o’rtacha metchik-30 foiz, toza
kesuvchi metchik esa metalldan 10 foiz
qirindi chiqaradi. Metchiklarning qaysi biri
xomaki, o’rtacha yoki toza kesuvchi
ekanligini quyrug’idagi
raqam va doiraviy
izlardan aniqlanadi.
Kesuvchi
qismining
konstruktiv
xususiyatlariga
ko’ra,
metchiklar
tsilindrsimon
va
konussimon
turlarga
bo’linadi.
